Даронов з. Мухтаров а. Примов м. Н

10 - Мавзу. Олимнинг профессоналллашуви ва ижтимоий масъулияти
Илмий тадқиқотда эркинлик ва ижтимоий назорат. Илмий тадқиқотда олим фаолиятини ўрганишда эркинлик ва ижтимоий назорат тенденциялари. Эркинлик тенденциясига кўра, фан ўз ривожланиш мантиғига эгалиги. Фаннинг фойдали ва истиқболли йўналишларини фақат олимларгина белгилаб бориши. Иккинчи, ижтимоий назорат тенденциясига кўра, олим жамиятда эркин бўлса, у фанга ўз ички иши, қизиқишларини бюджет ҳисобига қондириши мумкин. Шу боисдан, олим жамиятда эркин бўлмасдан, унинг профессионал ва ижтимоий масъулияти нуқтаи назаридан назорат остига олиниши кераклиги. Чунки олимнинг ижтимоий масъулияти инсониятни тур сифатида сақлаб қолишнинг бош омилидир. Олим ижтимоий масъулиятининг уч жиҳати. Профессионал ва ижтимоий масъулият уйғунлиги.
Ҳозирги замон олимининг портрети. Ҳозирги замон олимининг вазифаси ҳақиқатни устун қўйиши. Конформизм йўлини рад этиши. Олим тафаккурида ақл ва антиақл, маъно ва маъносизлик, мўлжал ва тасодиф, онг ва онгсизлик, гуманизм ва антигуманизм яхлитлашганлиги. Билим – ҳаётнинг олий неъмати. Кураш баҳс ва илмий баҳслар орқали кечиши. Олимнинг интуицияси, рационализм(оқилоналик)га таяниши. Олимнинг меҳнати ва консенсус. Консенсусга эришиш даражалари. Коинот ва табиатнинг азалий муаммолари. Олимларнинг учрашувлари ва мулоқотини таъминлаш шартлари. Рационал қобилиятларнинг ҳаддан ортиқ ривожланиши. Фан тарихчиларининг профессионаллашув жараёни. ХХ асрда фанда ҳаваскорлик ва дилетантларнинг ўрни. Илм олимлари, интеллектуал элита ва суперинтеллектуал элита назарияси.
Фан, илмий фаолиятда коррупция ҳодисаси. Лоббизм – маълум шахслар томонидан ёлланган агентлар, пора бериш йўли билан ҳийла-найранглар ишлатиш. Плагиат (кўчирмачилик). Парламент назорати. Жамоатчилик назорати ва мониторинг ўтказиш. Олий таълимнинг коррупциясиз соҳа деб эълон қилиниши ва бу бўйича алоҳида дастурнинг қабул қилиниши.
Ўзбекистон Фанлар академиясида элитар билим интеграцияси ҳамда ундаги туб ислоҳотларнинг янги босқичи. Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг академиклар, олимлар ва талабалар билан учрашувларидаги кўтарилган долзарб масалалар (2016 йил 30 декабрь, 2017 йил декабрь, 2018 йил 9 апрель, 20 июль, 2019 йил 24 май). Ўзбекистон ёшлар академиясининг ташкил этилиши (2019 йил 30 август) – мамлакат ёшларини илм-фан соҳасига жалб қилшнинг муҳим омили.