Talab va taklifning umumiy miqdorini topish uchun uning shkalasini aniqlashimiz kerak. Talab — bu ma’lum bir vaqt mobaynida xaridorlar sotib olishi mumkin bo‘lgan narxlar bo'yicha tovarlar miqdorini ifodalovchi shkala. Taklif — bu ma’lum bir vaqt mobaynida ishlab chiqaruvchilar ishlab chiqarishi va ma’lum bir narxlarda sotishi mumkin bo'lgan tovarlar miqdorini ifodalovchi shkala. Shu ta’rifimiz asosida taklif, so'ngra talab shkalasini hisoblab chiqamiz. Bu yerda shuni eslatib o‘tish kerakki, ko‘pincha, shkalani hisoblayotganda talabalar xatolikka yo‘l qo'yib, ma’lum bir narxda sotilishi mumkin bo'lgan tovarlar miqdorini aynan shu narx, shu miqdor bo‘yicha olishadi. Vaholanki, avvalgi miqdorni ham qo‘shish kerak. Chunki, 115 so'mdan 20 kg kartoshka sotib olishi mumkin bo‘lgan xaridor tabiiy, 105 so‘mdan ham sotib olishga tayyor. Shuni hisobga olib, taklif va talab shkalasini hisoblaymiz. Taklif shkalasi Jadvalning birinchi ustunida sotish narxi, ikkinchi ustunda shu narxda ishlab chiqaruvchilarning sotadigan kartoshkalari miqdori,
Narx
10 kg. kartoshkani shu va undan
Taklif
(so‘m)
yuqori narxda sotishga tayyor sotuvchilar
shkalasi
105
4 ta sotuvchi (= 40 kg)
40
115
6 ta sotuvchi (= 60 kg)
100 (40+60)
125
6 ta sotuvchi (= 60 kg)
160 (100+60)
135
4 ta sotuvchi (= 40 kg)
200 (160+40)
145
4 ta sotuvchi (= 40 kg)
240 (200+40)
155
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
260 (240+20)
165
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
280 (260+20)
175
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
300 (280+20)
185
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
320 (300+20)
Talab shkalasi
Jadvalda taklifni hisoblaganday tarzda talab ko'rsatilgan. Talab
ilasi shu
va undan arzonroq narxda sotib olinishi mumkin
gan tovarlar miqdorini ko'rsatadi.
Narx
10 kg. kartoshkani shu narxda
Talab
(so'm)
va undan arzon sotib olishi mumkin bo'lgan xaridodar
shkalasi
195
4 ta xaridor (= 40)
40
185
4 ta xaridor (= 40)
80 (40+40)
175
4 ta xaridor (= 40)
120 (80+40)
165
4 ta xaridor (= 40)
160 (120+40)
155
4 ta xaridor (= 40)
200 (160+40)
145
4 ta xaridor (= 40)
240 (200+40)
135
2 ta xaridor (= 20)
260 (240+20)
125
2 ta xaridor (= 20)
280 (260+20)
115
2 ta xaridor (= 20)
300 (280+20)
105
2 ta xaridor (= 20)
320 (300+20)
Namoyish qilinuvchi va tarqatiluvchi material.
Kartoshkaga talab va taklif.
Shart- noma nomeri
Sotuv- chining (oluvchi- ning) ismi
Narx
10 kg kartoshka summasi
Yu- tuq
Za rar
Kartoch ka bo‘yicha
Bitim bo'yi cha
Kartochka bo‘yi- cha
Bitim bo'yicha
1 2 3
Nodira
115
125
1150
1250
100
1-raund jami
1 2 3
2-raund jami
Bitimlarning hammasi
Namoyish q Guruhning
ilinadigan material lisob vedomosti
1 kg kartoshka narxi, kg/so'm
• 1-raund (sinovchi)
2-raund (bitim soni)
3-raund (bitim soni)
2 va 3-ra- undning natijasi (bitim soni va miqdori)