D tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi

Modellashtiruvchi o‘yin tamoyili asosida tuzilgan darsning asosiy bosqichlari.

• 
  MoMjalga olish:
  

• 
  modellashtiruvchi o'yin o'tkaziladigan mavzu tanlash;
  
• 
  mavzu mazmunini o'rganadigan o'yin tanlash yoki ishlab chiqish;
  
• 
  modellashtiruvchi o'yinda namoyish etiladigan, o'rgani- ladigan tushunchalarni aytish, esga solish, qaytarish;
  
• 
  modellashtiruvchi o'yinning maqsadini tushuntirish.
  

• 
  0‘yinni o'tkazishga tayyorlanish:
  

о rollarni aniqlash, har bir rolni muvaffaqiyatli bajarish uchun zarur ashyolami tayyorlash;
о o'yinni o'tkazish qonun-qoidasini belgilash; о o'yin o'tkazishning aniq tartibini belgilash, qanday o'tkazish haqida aniq ko'rsatma berish;
о zarur bo'lganda qisqacha sinov raundini o'tkazish.

• 
  0‘yinni o'tkazish:
  

о modellashtiruvchi o'yinni o'tkazish; о o'zaro muloqotni, aloqani ta’minlash; о noto'g'ri tushunish tufayli yo'l qo'yilgan xatolarni to'g'rilash;
о o'yinni davom ettirish.

• 
  Muhokama qilish:
  

о o'yinda yuz bergan hodisalar jarayoniga yakun yasash; о yuz bergan qiyinchiliklar va ularni bartaraf qilish yo'llarini muhokama qilish;
о jarayonni tahlil qilish;
о o'yinni real hayot bilan taqqoslash;
о o'tilayotgan asosiy iqtisodiy tushunchalar bilan bog'lash.




Navbatdagi paragrafda darsda bu metodni qo'llash orqali talab va taklif kategoriyasi va qonunini o'rganishda qanday foydalanishni ko'rib chiqamiz.

3. 
   §. 0‘yinni tanlash va tayyorlash, o‘tkazish.
   

О‘yin natijasini muhokama qilish.
(«Kartoshka bozori» amaliy o^lyini misolida)
Bozor iqtisodiyotining eng muhim iqtisodiy instituti bozorning o'zi. Bozor resurslarnr shunday taqsimlaydiki, bunda qaysi indivi- - dual xaridor uni eng yuqori baholagan, ya’ni eng zarur deb hisoblagan bo'lsa, sotib oladi. Bozorda bir qancha xaridor turli- tuman tovar va xizmatlarni sotib olishga tayyor. Bu amaliy mashg'ulotda aniq bir bozorda baho qanday shaldlamshini ko'rib chiqamiz. So‘ngra nima sababdan vaqt o‘tishi bilan baholar o‘zgaradi? Qanday qilib turli bozorlar bir-biriga muvofiqlashadi va birgalikda bozor tizimini tashkil qiladi o‘rganamiz. Bozorlarning yalpi tizimi jamiyat doimo to‘qnash keladigan asosiy iqtisodiy savollar: qanday tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish zarur, ularni qanday ishlab chiqarish kerak? Ular kimlar uchun ishlab chiqari­ladi? Iqtisodiy tizim, ishlab chiqaruvchilar o’zgarishlarga tezda moslasha oladimi? Hammasiga javobni bozor beradi!
Bozor iqtisodiyotida bozorning qanchalik muhimligiga qaramay, ko‘pchilik uning qanday ishlashini tushunmaydi.
Darsda o'rganiladigan qonun va kategoriyalar:
Taklif; Talab; Baho, muvozanat bahosi; Bozor kategoriyalari. Talab, taklif qonuni
Darsning maqsadi:
Qanday tarzda taklif va talab asosida baho shakllanadi, o‘z navbatida, tovar bahosi talab va taklif miqdoriga qanday ta’sir qiladi.
Ular o‘rtasidagi funksional bog'lanishni o'rganish. Darsni tala­balarga mukammal raqobat sharoitidagi bozorda erkin oldi-sotdi yuz berishi, lekin hamma tovarlar uchun ham bunday bozor xos emasligini uqtirib o‘tishdan boshlaymiz.
Talabalar amaliy o'yinda ishtirok etib, bahoning qanday shakllanishini 0‘zlari ishtirok etganlari holda chuqur tushunib oladilar.
O'yin o'tkazish jarayonida auditoriya «bozor» boiadi. Guruh talabalari ikkiga bo'linadi: talabalarning yarmi xaridor, qolgan yarmi sotuvchi bo'Iadi. 0‘yin o'tkazish uchun 32 ta xaridor va so-

Xaridorlar	cartochkasi	Sotuvchilar kartochkasi
xarid narxi, so‘m	kartochka soni	sotish narxi, so‘m	kartochka soni
105	2	105	4
115	2	115	6
125	2	125	6
135	2	135	4
145	4	145	4
155	4	155	2
165	4	165	2
175	4	175	2
185	4	185	2
195	4

Tarqatiladigan material Xaridorlarning kartochkasi Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar- toshkaning narxi 105 so‘mdan ortsa yoki umumiy sum- masi 1050 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.	Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olish­ingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 115 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1150 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.	Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 125 so'mdan ortsa yoki umumiy sum­masi 1250 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar- toshkaning narxi 135 so‘mdan ortsa yoki umumiy summasi 1350 so‘mdan ortib	Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olish­ingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 145 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1450 so'mdan ortib ketsa, zarar ko'rasiz.	Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 155 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1550 so'mdan ortib

ketsa, zarar ko‘- rasiz.		ketsa, zarar ko'rasiz.
Siz fioji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 165 so‘mdan ortsa yoki umumiy sum­masi 1650 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.	Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olish­ingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 175 so’mdan ortsa yoki umumiy "summasi 1750 so'm­dan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.	Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 185 so‘mdan ortsa yoki umumiy sum­masi 1850 so'mdan ortib ketsa, zarar ko'rasiz.
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 195 so'mdan ortsa yoki umumiy sum­masi 1950 so'mdan ortib ketsa, zarar ko'rasiz.	•

Tarqatiladigan material Sotuvchilarning kartochkasi Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 105 so'mdan, umumiy summasi 1050 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.	Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka soti­shingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 115 so'mdan, umumiy summasi 1150 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.	Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 125 so'mdan, umumiy summasi 1250 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'­rasiz.
Siz iloji boricha qimmatroq narxda	Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10	Siz iloji boricha qimmatroq narxda

10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 135 so'mdan, umumiy summasi 1350 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.	kg kartoshka soti­shingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 145 so'mdan, umumiy summasi 1450 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.	10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 155 so'mdan, umumiy summasi 1550 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 165 so'mdan, umumiy summasi 1650 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.	Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka soti­shingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 175 so'mdan, umumiy summasi 1750 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.	Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kar­toshkaning narxi 185 so'mdan, umumiy summasi 1850 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.