Д. Т. Абдукаримов



Download 6,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/238
Sana05.06.2022
Hajmi6,32 Mb.
#638228
TuriЛекция
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   238
Bog'liq
Dala ekinlari selektsiyasi va urugchiligi

 биотехнология
муҳим ўринни эгалалйди. Биотехнологиянинг асосий 
тадқиқотлари қишлоқ хўжалик ўсимликларининг маҳсулотини оширилиши
сақлаш ва маҳсулдорлиги ҳамда сифатини яхшилашда ташқи муҳитнинг биотик 
ва абиотик 
стреесли
омилларига ягона (биргина), гуруҳли ѐки мажмуий 
чидамлигига принципиал янги генотипларини яратишга қаратилган. 
Селекционерларнинг қишлоқ хўжалик экинларининг мажмуий чидамли нав ва 
дурагайларини фақат анъанавий усуллар билан ҳосил қилиш ҳаракатлари 
хохлаган натижаларга олиб келмайди. Узоқ шаклларни дурагайлашга 
асосланган трансгрессив селекциясидан фойдаланиш маданий ўсимликларни 
ташқи муҳитнинг стрессли омилларига чидамлилигини қатор хусусий 
муаммоларини ҳал этишга олиб келади. Аммо умуман олганда бу муаммо жуда 
ҳам долзарб бўлиб келмоқда. 
Ўсимликларнинг 
янги 
шаклларини 
яратишда 
хужайра 
инженериясининг
хиссаси катта бўлиб, унда мураккаб генетик жараѐнлари 
(маникуляциялари) хужайра даражасида амалга оширилади. Хужайра 
инженерияси негизида ўсимлик хужайралари яккаланган (изоляция қилинган) 
протопластларининг қўшилиш (бирлашиш) усули ѐтибди, ѐки хужайра 
инженерияси асосида 
соматик дурагайлаш
деб номланган, яъний сунъий 
озиқа муҳитида ўстирилган икки жинсий бўлмаган (соматик) хужайраларни 
бирлашиш усули ѐтибди. 
Ген инженерияси 
усуллари қишлоқ хўжалик экинларининг янги 
шакллари, линялари, навлари ва дурагайларининг патогенларга ўта 
чидамлилигини оширишга ва навларни яратиш муддатини қисқартиришга 
қаратилган муҳим вазифаларни ечиш имкониятларини таъминлайди. Ҳозирги 
замонда ген инженерияси 
реципиент
ядро аппаратига дастлаб шу организимга 
хос бўлмаган айрим янги генларни киритиш ва бошқарув тартибли 
жойланишини киритишигина эмас, балки бутун хромосомаларни айрим 
органеллаларини киритиш ѐки икки хужайрани қўшилиши билан 
организимнинг янги шаклларини яратиш имконияти мавжуд.
Ген инженерияси технологияси асосида жахоннинг етакчи биотехнологик 
марказлари ва лабораторияларида, биринчи навбатда АҚШ, Аргентина, Канада, 
Хитой ҳамда Япония, Германия, Голландия, Франция, Хиндистон соянинг
маккажўхорининг, рапснинг, картошканинг, помидор ва бошқа экинларнинг 
гербицидларга ва ҳашоратларга чидамли шакллари яратилган: шолининг 
перекулярозга, картошканинг колорадо қўнғизига, буғдойнинг шўрланган 
ерларга, занг касаллигига, фузариозга, қанд лавлагининг церкоспрозга, 
рапснинг ҳашаротларга ва замбуруқли касалликларга трансген навлари ва 
дурагайларининг экин майдонлари йил сайин кенгайиб бормоқда ва жахонда 50 
млн/га ерга тарқалган. 
Трансген экинларнинг асосий майдонлари тўрт мамлакатда АҚШ, 
Аргентина, Канада ва Хитойда жойлашган. Трансген экинларнинг умумий 


17 
майдонларидан 80 % соя ва маккажўхорига тўғри келади. Трансген экинлар 
майдонининг деярли ҳаммаси гербицидларга (71 %), ҳашаротларга (22 %) 
чидамли нав ва дурагайлар билан эгалланган. 
Ҳозирги кунда Россияда ўсимликларнинг биотехнологияси ва 
биоинженерия соҳасидаги ишлар Бутун Россия қишлоқ хўжалик биотехнология 
ИТИ, Н.А.Темирязов номидаги Москва қишлоқ хўжалик академияси, Жанубий 
Шарқий ҚХИТИ, қанд лавлаги БРИТИ, ем-хашак экинлари БРИТИ
картошкачилик БРИТИ, ноқоратупроқ худудининг марказий туманлари 
ҚХИТИ, Шимолий-Шарқ ҚХИТИ да ривож топмоқда. 
Россия фанлар академиясининг “Биоинженерия” марказида картошканинг 
колорадо қўнғизига чидамли шакллари яратилиб давлат навсинашига 
топширилган. Бу биотехнологик ва селекцион марказларда ўсимликларнинг 
бир неча юз минг 

Download 6,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   238




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish