Д. Т. Абдукаримов

 
Муҳокама учун саволлар: 
1.
Ловиянинг ҳалқ хўжалигида аҳамияти. 
2.
Ловиянинг келиб чиқиши бўйича икки гуруҳга бўлиниши. 
3.
Ловия селекциясининг вазифалари ва йўналишлари. 
4.
Ловия селекцияси усуллари. 
1.5.1. Амалий 
-лаборатория
 машғулоти. Мош ва ловия экинларида якка 
танлаш ўтказиш тартиби 
 
Машғулот мақсади: 
Талабаларни танлаш усуллари, мош ва ловия 
экинларида якка танлаш ўтказиш тартиби билан таништириш. 
Топшириқ. 1.
Танлаш усуллари. 
2.
Якка танлаш схемалари. 
3.
Мош ва ловия экинларида якка танлаш ўтказиш тартиби. 
Табиатда мавжуд бўлган танлашлар икки турга – табиий ва сунъий 
танлашга бўлинади.
Табий танлаш
– табиатда одам иштирокисиз ўтган ва ўтмоқда. 
Сунъий танлаш
-кишилар томонидан ўтказилади, шу йўл билан маданий 
ўсимликларнинг навлари яратилади. Сунъий танлаш ўсимликларнинг ирсияти 
ва ўзгарувчилигидан фойдаланишга асосланган бўлиб табиатда бўлмаган янги 
хил ва шаклларни яратиш имкониятини беради. 
Сунъий танлаш оддий ва методик танлашларга бўлинади.
Оддий 
сунъий танлаш деҳқончиликнинг ривожланишининг дастлабки даврларда 
қўлланган. Кишилар узоқ йиллар давомида ўсимликларнинг энг яхши бошоқ, 
уруғ, мева, қаламча, пиѐзбош ва туганакларни танлаб олиб кўпайтириб, улардан 
юқори ҳосил олиш учун фойдаланиб келганлар. Бу оддий танлаш бўлиб, 
кишилар янги нав яратишни ўз олдиларига мақсад қилиб қўймаганлар.
Методик сунъий
танлашда одамлар ўсимликларни қандай белгилари 
бўйича танлаш ўтказишни олдиндан белгилаб, шу белгиларни кучайтириб, 
мустаҳкамлаб боради, яъни аниқ мақсад билан ишлайдилар. Шу тартибда 
экинларнинг маҳаллий навлари яратилган. 
Методик систематик
танлаш пассив ѐки актив бўлиши мумкин. Агар 
танлаш табиатда тайѐр холда мавжуд бўлмаган ўсимликларда (бошланғич 

---

75 
материалда) ўтказилса, ундай тиклаш пассив танлаш деб аталади (маҳаллий 
навлар популяцияларида ўтказилган танлаш).