Д. Т. Абдукаримов

Баргларнинг шаклланиши ва етилиши.
Тамаки ўсимлигида кўчат 
барглари ва чинбарглар фарқ килинади. Дастлаб чинбаргларнинг шаклланиши 
кўсат давридаѐқ бошланади ва далага кўчириб ўтказилганидан сўнг бу барглар 
ўсишини давом эттиради. Ўсимлик гўнчалаб бўлганига кадар ҳар 1–2 кунда 
навбатдаги барглар чиқиб тўради. Гўнчалашга 5–10 кун колганда 3–5 та барг 
бир вақтда ўсиш нўктасидан тўп бўлиб ўсиб чиқади. Бу поянинг ўсиш конўсида 
(ўкида) гул тўплами шаклланиши бошланганлигини ва ѐруғлик стадияси ўтиб 
бўлганлигидан далолат бердаи. Барг чиқиб то тўлик шаклланишигача 25–30 кун 
ўтади. Барг ўсишдан тўхтагандан сўнг ҳам унда тўқималар 25 – 30 кун 
тириклигича тўради, кейин ўлиб, барг кўрий бошлайди. 
Барг ўсиши жараѐнида унда запас (заҳира) органик моддалар ҳам 
тўпланиб боради. Ўсиш секинлашганидан сўнг органик моддаларнинг 
тўпланиши янада ортади ва шў даврнинг охирига бориб энг юқори кўрсаткичга 
етади. Ундан кейин запас (заҳира) моддалар камая бошлайди, яъни баргда 
синтезланадиган органик моддаларга нисбатан уларнинг сарфи ортиб боради. 
Шунинг учун ўсимлик бу даврга ўтмасдан поядан баргни ўзиб олиш керак. 
Тамаки барги ундан олинадиган асосий хом ашѐ ҳисобланади. Шўнга 
кўра баргда кимѐвий, физикавий ва технологик сифатларнинг шаклланиши 
мўхим аҳамиятга эга. Бу сифатларнинг шаклланишига баргнинг поядаги ўрни, у 
ривожланаѐтган шароит ҳамда етилиш даражаси сезиларли таъсир қилади. (13 
жадвал) 
Тамакининг ѐруғликка талаби.
Тамаки ѐруғсевар ўсимлик. Уруғи 
парникда униб чиқиб, ўсимлик дастлабки чинбарг чиқаришдан то барглари 
етилгўнча бўлган даврда ѐруғликнинг интенсив тўшишини талаб қилади. 
Парникда ўсаѐтган ѐш нихолларга қуѐш нўрининг тик тўшши уларни нобўд 
қилиши мумкин. Шунинг учун одатда парникдаги майсалар то дастлабки 
чинбарг чиккан давргача уларнинг ўстини эрталиб ва кечки пайтларда очиб, 
бошқа вақтлар соялатиб кўйиш керак.