D. Q. Usmanova buxgalteriya


MablagJar turi va ulaming Joylanishi



Download 497,37 Kb.
bet12/92
Sana23.06.2022
Hajmi497,37 Kb.
#694698
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   92
Bog'liq
1. Buxgalteriya xisobi

MablagJar turi va ulaming Joylanishi

Summa

MablagJar manbai va ularning tayinlanishi

Summa

Asosiy vositalar

3 500 000

Ustav kapitali

4 000 000

Xom ashyo va materiallar

1 000 000

Zaxira kapitali

100 000

Kassa

40 000

Foyda

300 000

Hisob-kitob schyoti

500 000

Bank kreditlari

200 000

Debitorlar

60 000

Mol etkazib bemvchi pudratchilar bilan hisoblashishlar

500 000

JAMI

5 100 000

JAMI

5 100 000


62




Aktiv

Passiv

MablagTar turi va ulaming joylanishi

Summa

MablagTar manbai va ulaming tayinlanishi

Summa

Asosiy vositalar

3 500 000

Ustav kapitali

4 000 000

Xom ashyo va materiallar

1 250 000

Zaxira kapitali

100 000

Kassa

40 000

Foyda

300 000

Hisob-kitob schyoti

500 000

Bank kreditlari

200 000

Debitorlar

60 000

Mol etkazib bemvchi va pudratchilar bilan hisoblashishlar

750 000

JAMI

5 350 000

JAMI

5 350 000


Balansda aks ettirilish tavsifi bo‘yicha ushbu operatsiya oldingisidan farq qiladi. U bir vaqtning o‘zida aktiv va passivga tegishlidir. Lekin uning aktivda xam, passivda xam yuzaga keltirgan o‘zgarishlari bir xil summada ifodalanadi va bir tomonga yo‘naltirilgandir. Demak, aktiv va passivning jami summalari bir xilda o‘zgaradi, ulaming o‘rtasidagi tenglik saqlanib qoladi.
To‘rtinchi operatsiya. Hisob-kitob schyotidan bankka kredit bo‘yicha qarzni uzish uchun 200 000 so‘m o‘tkazilgan. Bu operatsiya hisob-kitob schyotidagi pul mablagTarining kamayishiga olib keladi va bir vaqtning o‘zida korxonaning kreditlar bo‘yicha qarzining qisqarishiga olib keladi. Demak, balansda «Hisob- kitob» schyoti bo‘yicha summa 300 000 (500 000 - 200 000) so‘mgacha kamayadi va «Bank kreditlari» passiv moddasi bo‘yicha 0 (200 000 - 200 000) gacha


63




Aktiv

Passiv

MablagTar turi va ulaming joylanishi

Summa

MablagTar manbai va ularning tayinlanishi

Summa

Asosiy vositalar

3500000

Ustav kapitali

4000000

Xom ashyo va materiallar

1250000

Zaxira kapitali

100000

Kassa

40000

Foyda

300000

Hisob-kitob schyoti

300000

Bank kreditlari

-

Debitorlar

60000

Mol etkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisoblashishlar

750000

JAMI

5150000

JAMI

5150000


Bunga o‘xshagan operatsiyalar xo‘jalik faoliyatida ko‘plab uchraydi. Keltirilgan to‘rtta operatsiyalar ulami balansda aks ettirishning sodir boTishi mumkin boTgan hodisalami o‘z ichiga oladi.
Boshida balansning faqat aktiviga yoki passiviga ta’sir qiladigan voqealar (birinchi va ikkinchi operatsiyalar) ko‘rsatilgan edi. Bunda balansning aktivi va passivini o‘zgartirmaydigan summalaming faqat qayta guruhlantirilishi boTib o‘tgan edi. Bu balans o‘zgarishlarining birinchi va ikkinchi turlaridir. Boshqa operatsiyalar balansning aktiviga ham passiviga ham ta’sir etadi. Bunda har ikkala ta’sir qilinadigan moddalar ulaming ko‘payishi (uchinchi operatsiya) yoki kamayishini (to‘rtinchi operatsiya) yuzaga keltiradi.
YUqoridagi bayonlarga asoslanib, balansli o‘zgarishlar turlarini quyidagi tarzda ifodalash mumkin:


64






Aktiv

Passiv

Ko'payish

Kamayish

Kamayish

Ko'payish







2.t.o'.











•*


3.t.o'.



4.t.o'.







  1. chizma. Balansdagi o‘zgarishlarning turlari


Balansli o‘zgarishlar turlarining mohiyatini aniqlash balans xususiyatlarini, ya’ni har qanday operatsiya uning, albatta, ikki moddasiga ta’sir etishini va hech qachon aktiv bilan passiv o‘rtasidagi tenglikni buzmasligini tushunib olish uchun zarurdir. Operatsiyalaming iqtisodiy mazmunini o‘rganishga ushbu guruhlashning hech qanday aloqasi yo‘q.


Qisqacha xulosalar
Balans korxonaning xo‘jalik mablag‘larini ma’lum bir sanaga tavsiflab, uning o‘tgan davrdagi barcha faoliyat natijasini qanday holatga olib kelganligini ko‘rsatadi. SHunday qilib, balans korxona mablag‘larining turlari va ulaming manbalari haqidagi muhim axborotga ega bo‘lgan xo‘jalik yuritish subektlari ishining yakunlari to‘g‘risidagi hisobotdir. Buxgalteriya balansi xo‘jalik yurituvchi sub’ekt ko‘zgusidir.


Nazorat va muhokama uchun savollar

  1. Balans so‘zi nimani anglatadi.

  2. Balans moddalari deganda nimani tushunasiz.

  3. Aktiv atamasi nimani anglatadi.


65


  1. Passiv atamasi nimani anglatadi.

  2. Balansning aktivida qanday bo‘limlar mavjud.

  3. Balansning passivida qanday bo‘limlar mavjud.

  4. Balansdagi birinchi o‘zgarishni tushuntiring.

  5. Balansdagi ikkinchi o‘zgarishni tushuntiring.

  6. Balansdagi uchinchi o‘zgarishni tushuntiring.

  7. Balansdagi to‘rtinchi o‘zgarishni tushuntiring.


66


3- Mavzu. Buxgalteriya schyotlari va ikkiyoqlama yozuv.


Reja:

  1. Schyotlar to‘g‘risida tushuncha va ularning tuzilishi.

  2. Ikkiyoqlama yozuv va uning ahamiyati.

  3. Buxgalteriya schyotlarini turkumlanishi.

  4. Buxgalteriya hisobi schyotlarining rejasi.

  1. Schyotlar to‘g‘risida tushuncha va ularning tuzilishi.

Buxgalteriya hisobi schyotlari - bu xo‘jalik mablag‘lari, operatsiyalarini joriy aks ettirish, iqtisodiy guruhlash va tezkor nazorat qilish usuli deb ta^riflasak bo‘ladi.
Schyotlardagi yozuvlar, hisobga olinayotgan ofrektlaming xususiyatiga qarab har xil - natura, mehnat va pul o‘lchov birliklarida olib boriladi. Lekin maMumotlami natura va mehnat o‘lchov birliklarida ifodalash bilan birga schyotlardagi barcha maMumotlar, albatta, pul o‘lchov birligida ham ko‘rsatiladi. Bu umumlashtirilgan, yakuniy ko‘rsatkichlami olish uchun zarurdir.
Xo‘jalik mablag‘larining harakati tegishli balans moddalarining ko‘payishi yoki kamayishiga olib keladi. Masalan, kassadagi naqd pullaming harakati ulaming g‘aznaga kelib tushishi («Kassa» moddasining ko‘payishi) yoki undan berilishi («Kassa» moddasining kamayishi) bilan tavsiflanadi; mol etkazib beruvchilar bilan hisob-kitoblaming harakati - bu korxonalarining mol etkazib beruvchilarga bo‘lgan qarzning ko‘payishi («Mol etkazib bemvchilar» moddasining o‘sishi) yoki uning uzilishi «Mol etkazib bemvchilar» moddasining kamayishiga olib keladi. Schyotdagi umumiy summani hisoblab chiqishni osonlashtirish uchun mablag‘laming ko‘payishini ulaming kamayishidan alohida ajratib ko‘rsatish qulayroq, shuning uchun schyot ikki qismga bo‘linadi: chap va o‘ng tomonga. Uning biri (chap tomoni) dsbet, boshqasi (o‘ng tomoni) kredit deb nomlanadi.
Hisobning har bir ob’ekti hamda mablag‘lar va manbalaming har bir turi uchun alohida schyotlar ochiladi. Debet va kredit bo‘yicha yozilgan operatsiyalar summalarining jami oborot (oborot) deb nomlanadi. Schyotning bir tomonida qayd


67




Aktiv schyot shakli
Kassa Material Debitorlar D-t K-t D-t K-t D-t K-t

Sb

Sb

Sb

-

+

+

+




Ay.d

Ay.k Ay.d

Ay.k Ay.d

Ay.k

So

So

So





Bu erda:
Sb - boshlangich saldo Ay.d - debetlik aylanma Ay.k - kreditlik aylanma So - oxirgi qoldiq So = Sb + Ay.d - Ay.k
Passiv schyot shakli
Ish haqi bo‘yicha Bank krediti Kreditorlar


D-t K-t D-t K-t D-t K-t


68




D-t
Kassadagi naqd pullarning boshlang‘ich qoldig‘i 2 000

K-t
2) Kassadan naqd pul sarflandi 500 000 4) Kassadan naqd pul sarflandi 280 000

l)Kassaga naqd pul kelib tushdi 500 000 3) Kassaga naqd pul kelib tushdi 300 000

Jami kelib tushgan (oborot) - 800 000

Jami sarflangan(oborot) 780 000

Kassadagi naqd pulning oxiri qoldig‘i 22 000





Bu schyotdagi oxirgi qoldiq faqat debetida boTishi mumkin, chunki mavjud boTgan naqd puldan ortiqcha sarflash mumkin emas.
2 - misol.
«Mol etkazib beruvchi va pudratchilarga toTanadigan schyotlar» moddasi korxonalar mablagTari manbaini aks zttiradi. Balansda unga yozilgan


69




l)Mol etkazib beruvchilarga boigan qarz uzilgan 150 000


Download 497,37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   92




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish