D. O‘rinbayeva m. Rahimova

ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR 
XIV-XV asrlar o‘zbek adabiyotining mashhur namoyandalaridan biri, 
shoir,  olim,  yirik  markazlashgan  davlat  podshosi,  taniqli  sarkarda 
Zahiriddin  Muhammad  Bobur  1483-yil  14-fevralda  Andijonda  tug‘ilgan. 
Otasi  Umarshayx  mirzo  Amir  Temirning  avlodidan  bo‘lib,  Farg‘ona 
viloyati  hokimi  edi.  Shuning  uchun  ham  Bobur  saroy  muhitida 
tarbiyalanib,  zamonasining  ilm-ma’rifati,  adabiyoti  va  san’atini  chuqur 
o‘rgandi.  Otasi  bevaqt  vafot  etgandan  so‘ng  12  yoshli  Bobur  Andijon 
taxtiga  o‘tirdi.  Temuriylar  o‘rtasida,  shuningdek  Shayboniyxon  qo‘shini 
o‘rtasida  bo‘lib  turgan  urushlar  tufayli  mamlakat  notinch  edi.  Bobur 
yurtida tinchlik o‘rnatish, tartib joriy qilish uchun butun kuchini sarflaydi. 
1504-yili  Shayboniyxon  qo‘shinidan  yengilgan  Bobur  oz  sonli 
lashkari  bilan  Afg‘onistonga  ketishga  majbur  bo‘ladi.  Bobur 
Afg‘onistonda hokimiyatni qo‘lga kiritadi va adolatli shoh sifatida shuhrat 
qozonadi.  1519-1526-yillarda  hind  imperatori  Ibrohim  Ludiy  qo‘shinini 
yengib,  Hindistonni  egallaydi.  Bobur  1529-yilga  kelib  Hindistonda  asos 
solgan  davlatga  Afg‘oniston,  Panjob,  Gang  vodiysi  (Bengaliya 
chegarasigacha)  kirar  edi.  Boburiylar  hind  yurtida  qariyb  300  yil  adolat 
bilan  davlatni  boshqardilar,  ulkan  tarixiy  obidalar  qurdirdilar.  Shulardan 
Tojmahal  (Shoh  Jahon  va  malika  Mumtoz  Mahal  maqbarasi)  me’moriy 
yodgorligi oq marmardan qurulgan bo‘lib, 5 gumbaz, 4 minora, balandligi 
74  metrdan  iborat  muhtasham  binodir.  Bu  kabi  obidalar  hozir  ham  o‘z 
go‘zalligini saqlab qolgan va butun dunyo sayyohlarining eng ko‘p ziyorat 
qiladigan maskanlaridan hisoblanadi (160
 ta so’z
).