Д. Э. Артиқов, К. С. Аюпов Шамол энергияси ва ундан

1.4.Quduqlardan suvni ko‘tarish uchun nasoslar
Nasoslar energetik mashinalar sinfiga kiritilib, ularda uzatmaning mexanik energiyasi suyuqlik oqimining energiyasiga o‘zgartiriladi. Nasos agregatlar sanoatlarning barcha soxalarida va qishloq xo‘jaliklarida turli moddalarni (shu jumladan ma’lum bir foizdagi qattiq aralashmalar bilan) tortish uchun qo‘llaniladi.
Sanoat ishlab chiqarilgan bir qator nasoslarning belgilanishi:
Nasoslar tayyorlanish konstruksiyasi bo‘yicha quydagilarga sinflanadi: gorizontal, vertikal, konsolli, monoblok nasoslar,tashqi tayanchli, ichki tayanchli, o‘q kirishli, ikki tomonlama kirishli, bir pog’onali nasoslar, ko‘p pog’onali, sektsion, yon qirqimli, o‘q qirqimli, futerlangan nasoslar, o‘z o‘zidan so‘riladigan, rostlanadigan, germetik.
Ishlash tamoyili bo‘yicha nasoslar dinamik va xajmiga sinflanadi.
Dinamik guruxga suyuqliklarni nasosning kirish va chiqishlari bilan muntazam muloqot bo‘lgan kameraga gidrodinamik kuchlar ta’sirida xarakatlanish yuz beradigan nasoslar kiradi.
Dinamik nasoslar parrakli (markazga qochma va o‘qli nasoslar), ishqalanish nasoslari (uyurmali, diskli, chuvalchangli.inersionli(vibrasionli))
Xajmiy nasos agregati guruxidagilarda ishchi muxitning ko‘chishi nasosning kirish va chiqishi bilan galma galdan muloqotda bo‘ladigan nasos kamerasining xajmi davriy o‘zgarishida sirt bosimi ta’sirida amalga oshiriladi.
Ularga qaytishli – keladigan ishlaydigan (porshinli,plujer), shuningdek potension (buramali) nasoslar kiradi.
Nasoslarni aniqlaydigan texnik parametr: uzatish (sarf) va napor (bosim).
Uzatish – m³/soat yoki l/sek da ifodalanadigan vaqt birligida nasos tomonidan uzatiladigan suyuqlik xajmi. Q bilan belgilanadi.
Napor (bosim) – metr cuv ustini m yoki Pa ifodalanadigan nasosdan keyingi va nasosgacha bo‘lgan yuzadagi suyuqlikning solishtirma energiya farqlari. H bilan belgilanadi.
Nasoslarni tanlayotgan vaqtda nasoslarning uzatish va bosim bo‘yicha parametrlarning farqlanishi, shuningdek uning tavsifidagi ishchi soxa doirasida talab etilgan ishlash rejimini topish imkoniyatini hisobga olish kerak.