D. D. Safarova sport morfologiyasi

30

---

apparatida adaptatsiya ikki xil yo‘nalishda ro‘y beradi: 
gipertrofiya
 
va 
giperlaziya.
  Muskul tolalarda bir vaqtda hajmi va miqdorining 
oshishi,  uning  yuzasidagi  kapillar  to‘ri  sathining  kengayishi, 
nerv  oxirlarining muskul yuzasida tarmoqlanishi  natijasida moto- 
neyronlar soni ortadi va muskullar harakatining koordinatsiya etish 
xususiyati takomillashadi.
IV 
bosqich -  adaptatsiyani ta’minlovchi tizimlarning ishdan
 
chiqishi. 
Bu  bosqichning  o‘tilishi  shartli  emas,  chunki jismoniy 
yuklamalarga nisbatan turg‘unli  adaptatsiya ko‘p yillar davomida 
saqlanishi mumkin. Adaptatsiyani ta’minlovchi tizimlarning ishdan 
chiqishi 2 holatda ro ‘ y berishi mumkin. Birinchi holat -  mashqlanish 
jarayonida  uzulmaslik  prinsipiga  rioya  qilinmaganda.  Masalan, 
sportchi  uzoq vaqt davomida mashqlanishlarga qatnashmaganligi 
sababli  hosil  bo‘lgan  “struktur  iz”  yo‘qolishi  tufayli.  Ikkinchi 
holatda, jismoniy yuklamalarga nisbatan turg‘unli adaptatsiyaning 
buzilishi  -   mashqlanish  davrida  turli  stressor  vaziyatlaming 
paydo  bo‘lishi,  masalan,  musobaqalarda,  turli  holatlar  sportchi 
organizmiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatadi  va  nafaqat  haddan  tashqari 
mashqlanishda  «uzilish»  holatlari,  balki  salomatlik  darajasi  ham 
zaiflashib ketadi.