D. D. Safarova sport morfologiyasi

II. 
Ikkinchi  oraliq  yoki  jismoniy  yuklamalarga  uzoq
 
muddatli  adaptatsiya  bosqichi. 
Qisqa  muddatli  adaptatsiya 
natij asida funksional tizim tarkibiga kiruvchi a ’ zo va to ‘ qimalaming 
hujayralarida nuklein kislotalar va oqsillaming  sintezlanishi  faol- 
lashadi.  Natijada  hujayra  hajmlarining  oshishi  -   gipertrofiya  va 
hujayrani  tashkil  etuvchi  strukturalami  (mitoxondriyalar,  Goldji 
to‘r apparati, endoplazmatik to‘r, ribosomalar) gipertrofiyasi tufayli 
a’zo va to‘qimalaming massasi ortadi.  Bu tuzilmalaming faoliyati 
tufayli  maxsus  “struktur  izi”  hosil  bo‘lishi  kuzatiladi.  Funksional 
tizimning  neyrogormonal  boshqarilishi  tufayli  oqsillar  sintezi 
tezlashadi va natijada qo‘zg‘aluvchi markazlar orasida vaqtinchalik 
bog‘lar hosil bo‘ladi.  Bu esa shartli reflektor stereotiplaming hosil 
bo‘lishiga va yangi harakat ko‘nikmalaming shakllanishiga zamin 
yaratadi.  Harakat  ko‘nikmalaming  shakllanishi  bilan  birga  nafas 
olish  tizimi  va  qon  aylanish  tizimlarida  ham  shartli  ravishdagi 
reflektor ko‘nikmalar hosil  bo‘ladi.  Demak,  funksional  tizimning 
komponentlari  bilan  harakat  reaksiyasini  ijro  etadigan  harakat 
apparati  orasida  maqsadga  muvofiq  bo‘lgan  bog‘lanishlar  hosil 
bo‘ladi.  Rivojlanayotgan  barcha  o‘zgarishlar  tufayli  stress-reak- 
siyani  ifodalaydigan  ko‘rsatkichlaming  kuchi  pasayadi.  Natijada 
qonda  katexolaminlar,  kortikosteroidlar  va  boshqa  gormonlar 
miqdori  oshadi.  Ko‘rsatilgan  o‘zgarishlar  natijasida  oqsillaming 
parchalanishi,  azotli  balansning  buzilishi,  fermentimiya  kabi 
belgilaming namoyon etilishi pasayadi.