D. D. Safarova sport morfologiyasi

4. 
Yerga  qo‘nish  fazasi. 
Bu  fazada  oyoq  bo‘g‘imlari  to iiq  
yozilmagan  holda  bo iib ,  ressorlik  apparati  vazifasini  bajaradi 
va  tanaga  amortizatsiya  berib  siltanishdan  saqlaydi.  Tanani 
to‘g‘rilanishda  ishtirok  etuvchi  muskullaming  ishi  tufayli  amor- 
tizatsiya  hodisasi  yuzaga  keladi.  Bu  vaziyatga  q o ilar  pastga 
to iiq   tushirilmagan,  gavda  esa  to iiq   yozilmagan  holatda  qoladi. 
Agar  umumiy  ogirlik  markazidan  tushirilgan  tik  o‘q  yerga  qo‘- 
nish  paytda  tayanch  sathi  maydonidan  tashqariga  chiqib  ketsa, 
bunda tana yiqiladi.  Agar umumiy  o g irlik markazi  tayanch  sathi 
maydonining  ichidan  o‘tsa,  tana  yerga  qo‘nadi  va  muvozanat 
saqlanadi.
Sportchi  ushbu  mashg‘ulotni  muvaffaqiyatli  bajarishi  uchun 
tananing  hamma  harakatlari  fazoda  aniq  bajarilishi  shart.  Bu- 
ning uchun sportchi muntazam mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanish 
natijasida  uning  harakat  analizatorlari  periferiyadan  keluvchi 
nozik  ta’sirotlami  qabul  qilib,  ularga  javob  beravchi  afferent 
ta’sirotlarini,  aniq  va  koordinatsiya  impulslari  orqali  tayanch- 
harakat a’zolarining aktiv qismlari -  muskullariga yetkazadi.
161

---

Salto harakatini bajarishda nafas olish o‘ziga xos xususiyatlarga 
ega.  Tayyorgarlik  faza  davrida  sportchi  bir  necha  marta  chuqur 
nafas  oladi  va nafas  chiqaradi.  Itarilish  fazasida q o ila r yuqoriga 
ko‘tarilganda  ko‘krak  qafasi  kengayadi  va  chuqur  nafas  oladi. 
Ko‘krak  qafasining  kengayishi  diafragma  hisobidan  boim ay, 
qovurg‘alami  ko‘tarilishi  hisobidan  vujudga keladi.  So‘ng  nafas 
ushlanib qoladi va yerga qo‘nishdan keyin nafas chiqariladi.