D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

Yo„g„on  ichak.  Yo‗g‗on  ichak  diametri  ingichka  ichaknikiga  nisbatan  2-3 
marta  katta  bo‗lib,  uzunligi  1,3-  1,5  m  keladi.  U  ichaklarning  eng  keng  qismi 

---

84 
 
bo‗ladi.  Yo‗g‗on  ichak:  chuvalchangsimon  o‗simtali  ko‗richakka,  ko‗tariluvchi, 
ko‗ndalang,  tushuvchi  va  sigmasimon  chambar  ichak  hamda  to‗g‗ri  ichakka 
bo‗linadi. 
Ko„richak.  Ko‗richak  xalta  shaklida  bo‗lib,  ikkinchi  uchi  berk,  uning  8-15 
sm  uzunlikdagi  chuvalchangsimon  o‗simtasi  bo‗ladi.  Ko‗richakka  biroz  ichkariga 
botib yonbosh ichak qo‗shiladi. Yo‗g‗on ichak uzunasiga yo‗nalgan muskulli 3 ta 
lentasi bo‗lishi va seroz qavatida biroz turtib chiqqan yog‗li o‗simtalar hosil qilishi 
va  bo‗g‗im  -  bo‗g‗im  bo‗lishi  bilan  ingichka  ichakdan  farq  qiladi.  Yo‗g‗on 
ichakning devori ham ingichka ichakning devori singari uch qavatdan tuzilgan. 
Yo‗g‗on  ichakning  shilliq  qavati  vorsinkalar,  xalqasimon  burmalar,  limfa 
tugunchalari  bo‗lmasligi  bilan  ingichka  ichakning  shilliq  qavatidan  farq  qiladi. 
Yo‗g‗on  ichak  shirasida  fermentlar  bo‗lmasdan,  shilimshiq  moddalar  ko‗p.  Bu 
ichakda  chirituvchi  bakteriyalar  ko‗p  bo‗ladi.  Unda  qisman  suv  so‗riladi  va 
chiqindi moddalar shu ichakda shakllanadi. 
Muskul  qavati  yo‗g‗on  ichakning  turli  qismida  bir  xil  rivojlanmagan. 
Uzunasiga  yo‗nalgan  muskul  tolalari  bu  ichakning  hamma  qismida  bo‗lmaydi. 
Ular  uchta  ichak  lentasi:  ichak  tutqichi,  charvi  va  erkin  joylashgan  lenta  hosil 
qiladi.  Erkin  lenta  yo‗g‗on  ichakning  ko‗ndalang  qismidan  tashqari  barcha 
qismining  oldingi  yuzasida  joylashgan  bo‗ladi.  Yo‗g‗on  ichakning  orqa  chetki 
tomonida  yog‗li  lenta-charvi  joylashgan.  Ichakning  orqa  ichki  tomonida 
ko‗ndalang ichakdan tashqari ichak tutqichi joylashgan. 
To„g„ri  ichak.  To‗g‗ri  ichakning  uzunligi  15-20  sm  bo‗lib,  u  ovqat  hazm 
qilish  kanalining  oxirgi  qismidir.  To‗g‗ri  ichak  orqa  chiqaruv  teshigi  -anus  bilan 
tugaydi. Uning anus qismida 2 ta sfinkter bo‗ladi.