Covid 19 пандемиясининг жаҳон иқтисодиётига тасири Режа

Ishsizlik muammosi O‘zbekistonda ham boshqa davlatlar qatori asosiy muammolardan biri hisoblanadi. Ushbu muammo nimalar evaziga paydo bo‘ldi?
Birinchidan, juda ko‘p korxonalar faoliyatini to‘xtatdi.
Ikkinchidan, tashqarida ishlab yurgan yurtdoshlarimiz qaytib keldi va ularning yana orqaga qaytib ketishga imkoniyati cheklangan.
Uchinchidan, har yili minglab mehnatga qobiliyatli aholi yetishib chiqadi. Bularning hammasiga yangi ish o‘rni kerak bo‘ladi.
Mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatib turgan xodimlarning ishsiz bo‘lib qolish jarayoni asosan xizmat ko‘rsatish sohalarida namoyon bo‘la boshladi, ya’ni xizmat ko‘rsatish sohalari – aviasiya, temir yo‘l, turizm, mehmonxonalar tarmog‘i, ovqatlanish va boshqalar faoliyati deyarli to‘xtab qoldi.
O‘zbekistonlik mehnat muhojirlarning 3 millionga yaqini Rossiya va Qozog‘istonda faoliyat yuritishi, ushbu davlatlarda ham hozirgi vaqtda pandemiyaning ta’siri tufayli ishsizlikning yuzaga kelishi natijasida ularning ma’lum qismi vatanimizda ekanligi, chegaralarning yopilishi ishchi kuchi migrasiyasining to‘xtashiga olib keldi va iqtisodiy jarayonlarga yanada salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Qolaversa, ayni paytda yurtimizda 12-15 foiz yoki 4-5 million aholi kambag‘allik darajasida yashayotganligini alohida ta’kidlab o‘tish lozim. Bularning ham aksariyat qismi munosib ish o‘rinlariga ega bo‘lmaganlar va ishsizlardan iboratdir.
Oziq-ovqat muammosi – bu mamlakatimizda koronavirus pandemiyasi-ning ta’siri natijasida yuzaga keladigan nozik muammolardan biridir. Bunga karantin paytida ishning nisbatan “to‘xtab” qolishi sabab bo‘lsa, yana bir muammo xalqaro aloqalarning uzilishi, chegaralarning yopilishi, tashish xizmatlarining pasayishi tovar va xizmatlarning almashinuvi bilan bog‘liq. Bir qator davlatlarda epidemioligik vaziyat va karantin qishloq xo‘jalik ishlarini batamom to‘xtatib qo‘ydi. Dunyoning ko‘pgina davlatlari oziq-ovqat havfsizligini ta’minlash maqsadida ma’muriy va iqtisodiy cheklovlarni qo‘llamoqda. Natijada bizning hamkorlarimiz ham mahsulotlarini bizga ham sotishni to‘xtatib qo‘ydi.
Jumladan, Rossiya 1 iyulgacha bug‘doyni chetga olib chiqishni taqiqladi. Javdar, arpa va makkajo‘xori eksportini ham vaqtincha to‘xtatdi va buni mamlakat ichki ehtiyojlarini qondirish zaruriyati bilan izohlaydi. Qozog‘iston esa qo‘shnilari – O‘zbekiston, Tojikiston, Qirg‘iziston va Afg‘onistonga 1 avgustgacha har oy 200 ming tonna bug‘doy, 60 ming tonna un eksporti kvotasini joriy etdi. YevroOsiyo Iqtisodiy Ittifoqi hududidan tashqariga piyoz, sarimsoq, javdar, sholg‘om, guruch, yorma, g‘alla-don, qorabug‘doy, tariq, butun donli un, tozalangan grechka, soya dukkaklari, kungaboqar urug‘larini olib chiqish 30 iyunga qadar taqiqlandi. Ushbu mahsulotlarning asosiy ishlab chiqaruvchilari - Rossiya va Qozog‘iston hisoblanadi.
Ukraina esa joriy yilning 1 iyuliga qadar grechkani eksportga chiqarishni taqiqladi.
Osiyo davlatlari dukkakli mahsulotlar va guruch eksportiga kvota belgiladi.
Umuman olganda, barcha davlatlar avvalo o‘zida oziq-ovqat muammosini hal qilishning chora-tadbirlari ishlab chiqa boshladi. Bunday sharoitda O‘zbekiston qanday yo‘l tutishi kerak, ushbu muammolarni hal etish uchun nima qilish lozim va yana nima ishlarni amalga oshirish mumkin, degan savollar ko‘ndalang bo‘lib turibdi.