Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.67.
 
Büyük Okul Sahibi
283
 (1936) 
Büyük Gorki’yi görme ve sözlerini duyma şerefine erişenlerdenim. Galiba (yanlış 
hatırlamıyorsam) 1935 yılının Mart ayındaydı, SSCB Sovyet Yazarlar Birliği’nin genel 
kurulunda Gorki son konuşmasını yaptı. Yaşlandıkça ruhu ve devrimci gayreti artan bu 
büyük ihtiyar, güçlü alkışlar eşliğinde kürsüye çıktı. Alkışlar nihayet durdu, yavaş ve 
alçak bir ses ile Nijegorod lehçesinin
284
bazı etkileriyle, söze başladı. Sesinde yaşlanma 
etkileri kendini gösteriyordu yani arka sıralardan sesini duymak daha zordu. Bu yaşlı ses 
ile söylenen sözlerde ilginç bir canlılık vardı. Hatta bu canlılık çok küçücük, sıradan göze 
küçük gibi görünen şeylerde de görünüyordu. Mesela inkılap düşmanlarının köylerdeki 
bir fesatlığından bahsetti. Onlar traktöre karşı propaganda yaparken, bazı kuşların 
traktörün sesinden korkup kaçtığını, oysaki onların köy iktisadında zararlı böcekler ile 
mücadele eden faydalı kuşlar olduğunu söylüyorlardı. Büyük üstat, Sovyet yazarlarını, 
düşmanın mücadele taktiğindeki bunun gibi küçük taraflarına da göz yummamaya 
çağırdı. Bu, konuşmacının hayatı ne kadar iyi bildiğini gösteriyor ve bizlere de bunu 
öğretiyordu. 
Ben, Gorki’nin en harika ve ilk eserlerinden olan “Ana”yı tercüme etme şerefine de 
erişenlerdenim.
285
Tercümenin kalitesi hakkında başkaları konuşur. Ben sadece şunu 
söylüyorum: nesir dilini tıraşlamayı ben ilk önce Gorki’den öğrendim. O, bence kendi 
kullandığı dili çok güzel gördü, onu her türlü eksiklikten temizlenmiş halde görmek 
istiyordu. “Ana”nın dili işte bunun gibi bir dil. “Ana” benim için büyük bir okul oldu. 
“Gece ve Gündüz” romanımda bende bu büyük üslupçunun yararlı etkisini daima 
hissettim.
Sovyet yazarları, onun devrimci ruhunu, proletaryaya özgü mertliğini, evrensel 
vatandaşlığını, sonra klasik dilini ve üslubunu, hatta tercüme yoluyla da olsa daima 
kendilerinde hissedecekler. 
283
 
Büyük Okul Sahibi – Makale “Kızıl Özbekistan” gazetesinin M. Gorki vefatına ithaf edilen 1936 yılı 20 
Haziran sayısında yayımlandı. 
284
Nijegorod lehçesi – Gorki’nin doğduğu Nijniy Novgorod sınırlarında yaşayanlara özgü şive özellikleri, 
özellikle “o” ya vurgu yapılması göz önünde tutulmuştur. 
285
“‘Ana’ yı tercüme etme şerefine de erişenlerdenim…” – Gorki’nin “Ana” romanı Çolpan’ın 
tercümesiyle 1936 yılında, Özbekistan Devlet Neşriyatı tarafından neşir edildi. 

---

265