Collegium humanum varshava menejment universiteti andijon filiali psixologiya

mavjud bo‘lganlarni
(mavjud, tajribada 
ma‘lum bo‗ladigan) va rivojlanayotgan shaxsda maqsadga yo‗naltirilgan tarbiyaviy 

---

97 
ta‘sirlar sharoitida 
mavjud bo‘lishi mumkinlarni
aniqlash kiradi. Bu shaxs 
shakllanishini o‗rganishga 
psixologik yondoshuv
dir; 2) shaxs shakllanishi 
maqsadga yo‗naltirilgan tarbiya sifatida. Bu shaxs shakllanishiga doir masalalarni 
va usullarni hal etishga bo‗lgan
pedagogik yondoshuv
. Pedagogik yondoshuv 
jamiyatning ijtimoiy talablariga mos kelishi uchun 

shaxsda
shakllanishi kerak 
bo‗lganlarni aniqlashtirish zarurligini belgilaydi. 
Inson shaxs bo‗lib tug‗ilmaydi, unga aylanadi. Shaxs taraqqiyoti 
bo‗ysunadigan qonunlarga doir turli nuqtai nazarlar mavjud. Turli xil shaxs 
nazariyalari ko‗pchilikni tashkil etadi, ularning har birida shaxs taraqqiyoti 
muammosi o‗ziga xos holatda ko‗rib chiqiladi. Psixologik tahlil nazariyasi 
rivojlanishni insonning biologik tabiatini jamiyatdagi hayotga moslashuvi, insonda 
ehtiyojlarni qondirishning ma‘lum himoya mexanizmlari va usullarining 
ishlanmasi sifatida tushuntiradi. Xususiyatlar nazariyasiga ko‗ra, shaxs 
xususiyatlari hayoti davomida shakllanadi, ularning hosil bo‗lish, o‗zgarish va 
barqarorlashtirish jarayonlari nobiologik qonunlarga bo‗ysunadi. Ijtimoiy ta‘limot 
nazariyasiga ko‗ra, shaxs taraqqiyoti jarayoni odamlar o‗zaro ta‘sirlashuvi ma‘lum 
usullarining shakllanishi sifatida o‗rganiladi. Umuminsoniy va boshqa noyob 
hodisalar bilan bog‗liq nazariyalar «men»ning vujudga kelish jarayoni sifatida 
tushuntiradilar. 
Shaxs taraqqiyoti uning ijtimoiylashuvi va tarbiyasi jarayonida sodir
bo‗ladi. Mavjudligining birinchi kunlaridan boshlaboq, inson o‗ziga o‗xshaganlar 
qurshovida bo‗ladi, turli xil ijtimoiy munosabatlar va o‗zaro harakatlarda 
qatnashadi. Birinchi ijtimoiy tajribani oilasi sharoitida orttiradi, so‗ngra turli 
jamoalar sharoitida shaxsining ajralmas qismiga aylangan sub‘ektiv tajribani 
to‗plab boradi. Bu jarayon, shuningdek, individ tomonidan ijtimoiy tajribaning faol 
tarzda ishlab chiqarilishi 
ijtimoiylashuv
jarayoni deb ataladi. 
b.g. ananev konsepsiyasiga ko‗ra, ijtimoiylashuv jarayoni insonning shaxs 
sifatida va faoliyat sub‘ekti sifatida bunyodga kelishini ikki yo‗nalishli jarayon 
sifatida ko‗rib chiqiladi. Bunday ijtimoiylashuvning yakuniy maqsadi 
individuallikning shakllanishidan iborat bo‗ladi. Individuallashtirish deganda aniq 
shaxsning rivojlanish jarayoni tushuniladi. 
Ijtimoiylashuv bilan birgalikda yana bir jarayon –