Collegium humanum varshava menejment universiteti andijon filiali psixologiya

etuk
va 
sodda 
guruhlarga ajratish eng oddiy tasniflashdir
.
Birinchi 
guruhga maqsadga muvofiqlik, intellektuallashtirish, mutoyiba, sublimatsiya va 
boshqalar, ikkinchisiga esa – dissotsiatsiya, kuchli nazorat, qadrsizlanish, inkor 
etish, yakkalanish, tahdid soluvchi bilan tenglashtirish va boshqalar kiradi. 
Psixologik himoyani boshqa tamoyil asosida ham tasniflash mumkin, unga ko‗ra, 
bir xillari idrok darajasida ta‘sir qilsa, masalan, siqib chiqarish, boshqalari esa –
transformatsiya darajasida, ma‘lumotni qayta ishlash jarayonida ta‘sir ko‗rsatadi, 
masalan, maqsadga muvofiqlik.
psixologik himoya mexanizmlari nihoyatda xilma xildir. Ular z. Freyd, a. 
Freyd, a. Adler va ko‗pgina boshqa olimlar tomonidan o‗rganilgan. A. Freyd 
quyidagi «psixodinamik» mexanizmlarni himoyalovchi sifatida qabul qilishni 
taklif etdi, bular: siqib chiqarish, ustunlik, regressiya, reaksiyaning hosil bo‗lishi, 
yakkalanish, amalga oshirilgan faoliyatni inkor etish (bekor qilish), sodir 
bo‗layotgan voqea, proeksiya, introeksiya, o‗z shaxsiga murojaat, o‗ziga qarama-
qarshi tomonga aylanish, sublimatsiyadir. Keyinchalik bu ro‗yxat tashqi 
frustratorlar: vaziyatdan qochish, inkor etish, tenglashtirish, «men»ni cheklashga 
qarshi yo‗naltirilgan yangi mexanizmlar bilan to‗ldirildi. Boshqa ruhshunoslarning 
fikriga ko‗ra, ro‗yxatni quyidagi muhim himoya-moslashuv mexanizmlari: 
maqsadga muvofiqlashtirish, xayol, konversiya, ramziy belgilash, ko‗chirish bilan 
to‗ldirish zarur. 

---

95 
Psixologik himoyaning asosiy mexanizmlari o‗rtasida quyidagilarni ajratib 
ko‗rsatish mumkin: ustunlik, reaktiv o‗qitish, inkor etish va rad qilish, siqib 
chiqarish, sublimatsiya, proeksiya, maqsadga muvofiqlik va boshqalar. Hozirda 
ruhshunoslarning fikriga ko‗ra, o‗zining samaradorligi, etukligi va ularni yuzaga 
keltirgan nizoli,- intilishlar, ahloqiy mayllar yoki tashqi voqelik sohasiga kiritilishi 
bo‗yicha tafovutlanadigan himoya mexanizmlarining yigirmadan ortiq turi mavjud. 
psixologik himoyaning asosiy mexanizmlarini ko‗rib chiqamiz. 
1.