Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Терининг ѐшга кўра ўзгариши. 
Янги туғилган чақалоқ териси катта 
одамнинг терисига нисбатан 2-3 марта юпқароқдир, эпидермисда 
ҳужайралараро бирикишлар яхши ривожланмаган, мугузланувчи қават юпқа, 
хусусий терида толалар айниқса эластик толалар кам ривожланган, 
эпидермис билан чегарасида базал мембрана нозик ва юпқа бўлади, бунинг 
оқибатида эпидермис ва хусусий терининг ўзаро боғлиқлиги мустаҳкам 
бўлмайди.Тер безлари чақалоқлардан шаклланган бўлсада, туғилгандан сўнг 
биринчи 3-4 ойларда уларнинг вазифаси суст бўлиб, чиқарув найлари яхши 
ривож топмаган. Тер ажралиши учун зарур бўлган тер безлари, вегетатив 
нерв тизими ва терморегуляция маркази ўртасидаги мутаносиблик 2-4 
ѐшларда пайдо бўла бошлайди. Биринчи икки йилда тери тез ривож топади. 
Терида капилляр томирлар чақалоқларда яхши ривожланган бўлади. Терида 
8-10 ѐшдан сўнг эластик толалар кўпаяди. Тери 20 ѐшгача тараққий этади. 
 
 

---

630 
XVI БОБ 
ҲАЗМ СИСТЕМАСИ 
Ҳазм системаси хазм найи ҳамда ундан ташқарида жойлашган йирик 
безлар, яъни уч жуфт сўлак безлари, жигар ва меъда ости безидан ташкил 
топган. Ҳазм найи оғиз бўшлиғи, қизилўнгач, меъда, ингичка ва йўғон 
ичаклар ҳамда тўғри ичакни ўз ичига олади. Унинг вазифаси организмнинг 
яшаш, ўсиш ва энергетик эхтиѐжларини қондириш учун муҳим бўлган 
моддаларни етказиб беришдир. Организмга кирган озиқ моддалар ҳазм 
системасида механик ва кимѐвий усуллар билан мономерларгача парчаланиб, 
асосан ичаклар деворида қон ѐки лимфага сўрилади. Сув ва электролитлар 
эса асосан йўғон ичакда сўрилади. Бундан ташқари, хазм йўлларининг 
шиллиқ пардаси хазм йўллари бўшлиғи ва қон томирлар ўртасида жойлашиб, 
организмнинг ички мухитини турли антигенлардан ҳимоя қилиш, яъни тўсиқ
вазифасини бажаради.