Cho'kindi tog' jinslari va ularning tasnifi. Choʻkindi togʻ jinslari

Opoka trepelga nisbatan zich va qattiq, och hamda to’q bo’zrangli, g’ovakli jins.

Tarkibi asosan, opal minerali zarrachalaridaan iborat bo’lib, ba'zan bunga juda

ko’p qum kremniyli organizm qoldiqlari aralashgan bo’ladi.

Ko’mir tarkibidagi uglerod strukturasi va miqdoriga ko’ra ko’ngir ko’mir,

toshko’mir va antratsitga bo’linadi. 

Ko’ngir ko’mir tarkibida 69 % karbon bo’lib, qolgan qismi vodorod, kislorod,

azotdan iborat. U tarkibida o’simlik qoldiqlari saqlangan torfning tosh ko’mirga

o’tish bosqichida to’planadi. U qo’ngir-qora, qo’ngir-jigarrang bo’lib, yahshi

maydalanadi.

Toshko’mir tarkibida karbon 80%, kislorod 13%, vodorod 5%, azotning miqdori

juda ham kam. Tuzilishi zich, qo’ngir ko’mirga nisbatan qattiq, sirti

moylangandek, yaltiraydi, rangi qora, qoramtir kulrang. 

Antratsit tarkibida 95 % karbon bo’lib, qolgan qismi kislorod va vodoroddan

iborat. Uning tarkibida azot juda oz bo’ladi. toshko’mirga nisbatan juda ham

qattiq bo’lib, tuzilishi zich va qat-qat,juda yaltiroqdir. Rangi qora bo’lib, ko’lga

yo’qmaydi.

Nyeft-mutloq himiyaviy tarkibga ega bo’lmagan murakkab, o’ziga hos hidli 

suyo’qlik. Neft parafin, naftalin va aromatik qatoriga qiruvchi suyo’q

uglevodorodlarning aralashmasidan iborat. Bundan tashqari neft tarkibida ozroq

oltingugurt, azot, neft kislotasi, suv noorganik moddalar aralshmasi ham bo’ladi.

u sargish, yashil, qo’ngir rangli bo’lib, moyga uhshab yaltiraydi. Neft tabiatda

tarqalgan hamma geologik davr yotqiziqlari ichida uchraydi.

Asfalt (tog simolasi) - qo’ngir-qora rangli bitumsimon jins. Himiyaviy tarkibi

80% karbon, 10% kisloraddan iborat. Zichligi 1 - 1,23 . Rangi qora bo’lib,

smoladik yaltiraydi, bitumning hidini beradi