Chizmachilikni o‘qitishda talabalarning bilish faoliyatini faollashtirish yo‘llari

Bilish faolligi darajasi.

Birinchi daraja – faollikni keltirib chiqaruvchi. O‘quvchining tushunishga intilishini tacniflaydi, eslab qolish va bilishni qayta aytib berish, uni namuna bo‘yicha tadbiq qilish usuli yordamida yegallash. Bu o‘quvchining noustivor kuchi bilan farqlanadi, o‘quvchilar bilimlarini chuqurlashtirishga qiziqish yo‘qligi, savollar turlari yo‘qligi: “Nima uchun”

Ikkinchi daraja – tushuntirib berish faolligi. O‘quvchining o‘rganayotgan mazmunini aniqlashga intilishi bilan xarakterlanadi, mavjudlik va darajaning o‘zaro bog‘liqligini bilishga intiladi, bilishni o‘zgaruvchan sharoitda qullash usulini o‘rganadi.
Xarakterli ko‘rsatgich: yuqori turg‘un kuchlanish bilan, shu bilan aniqlanadiki, o‘quvchilar boshlagan ishini oxiriga yetkazishga intiladi, vazifani bajarishda qiynalgan vaqtda undan voz kechmaydi, yechish yo‘llarini qidiradi.


Uchinchi daraja – ijodiy. Qiziqish va intilish bilan nafaqat mavjudlikka chuqur kirish va ularning o‘zaro bog‘liqligi bilan xarakterlanadi, ammo bu maqsad uchun yangi yo‘lni topish hamdir.
Xarakterning muhumiyligi – o‘quvchining yuqori sifatli irodasini vujudga keltirish, maqsadga yerishishda qaysarligi va qaytmasligi, keng va turg‘un bilishga qiziqishi. Faoliyatning mazkur bosqichi yuqori darajaning uyg‘onishi bilan ta’minlanadi, o‘quvchilar bilishi kerakki, yangi axborotni o‘zining tajribasida uchratganligini, yangi yaratganligini. Faollik, shaxs faoliyati sifati kabi, har qanday o‘qitish prinsipini tarqatish ko‘rsatgichi va ajratib bo‘lmaydigan sharoit hisoblanadi.


O‘quvchilarning bilish faoliyatini faollashtiruvchi prinsiplar.
O‘qitishning u yoki bu usulini tanlashda eng avvalo ijodiy natijaga intilish zarur. Bu bilan o‘quvchilardan; nafaqat tushunish talab qilinadi, olingan bilimni eslab qolish va qayta aytib berish, rivojlantirish o‘qitishning ijodiy darajasi. Ko‘pincha faollik darajasi o‘quv – bilish faoliyatiga bog‘liq bo‘ladi.
Agar zarur bo‘lsa nafaqat tushunish va eslab qolish, balki bilishni amaliy egallash ham kerak, tabiiyki, o‘quvching bilish faoliyatini faqat eshitish bilan, o‘quv materialni qabul qilish va belgilab qo‘yish bilan oshirib bo‘lmaydi. Yana olgan bilimini u shu erning o‘zida hayolan qo‘llaydi, shaxsiy tajribasiga bog‘lab shakllantiradi, shu obraz bilan, professional faoliyatning yangi obrazi hosil bo‘ladi. Bu fikrlaydigan va amaliy o‘quv – bilish jarayon faolroq o‘tadigan bo‘lsa, uning natijasi ijodiyroq bo‘ladi. Mana shuning uchun o‘quv – bilish faoliyatini faollashtirish o‘quv jarayonida o‘ta muhim ahamiyatga ega bo‘ladi.