Chizma geometriyasi va muxandislaik grafikasi

5-misol. 
∆
ABC 
tekislikning 
H 
tekislik bilan tashkil etgan 
α
 burchagini aniqlash 
talab  etiladi  (100-rasm).  Izlangan 
α 
burchakni  aniqlash  uchun  berilgan 
∆
ABC 
tekislikni  frontal  proyeksiyalovchi  vaziyatga  keltiriladi.  Buning  uchun 
uchburchakning biror, masalan, 
C 
nuqtasidan 
i
‛
⊥
H 
aylantirish o'qi o'tkaziladi va bu 
o'q  atrofida  uchburchakni  h
1 
⊥V
  (epyurda 
h
‛
1
⊥
V) 
vaziyatga  kelguncha 
aylantiriladi. 
100-rasm
 
6.4. Geometrlk shaklni proyeksiyalar tekisligiga  
parallel o'q atrofida aylantirish. 
Umumiy vaziyatda joylashgan tekis geometrik shakllarni proyeksiyalar 
tekisliklariga  parallel  bo'lgan  o'qlar  atrofida  aylantirib,  ba'zi  masalalarni  yechish 
mumkin.  Aylantirish  o'qi  deb  geometrik  shaklning  asosiy  chiziqlari  -  gorizontali 
yoki  frontali  olinadi.  Geometrik  shaklni  uning  gorizontali  atrofida  aylantirib, 
H 
tekislikka  parallel  vaziyatga,  shuningdek,  uni 
frontali  atrofida  aylantirib,  Vtekislikka  parallel 
vaziyatga keltirish mumkin. 
Geometrik  shakl  proyeksiyalar  tekisligiga 
parallel o'q atrofida aylantirilganda uning har bir 
nuqtasi  aylantirish  o'qiga  perpendikulyar  bo'lgan 
tekislikda  aylana  bo'ylab  harakatlanadi.  Masalan 
(101-rasm,  a), 
A 
no'qta  h  gorizonta!  atrofida 
aylantirilganda radiusi 
OA 
ga teng aylana bo'yicha 
M
⊥
h  tekislikda  harakatlanadi.  Nuqta  gorizontal 
atrofida 
aylantirilganda 
uning 
gorizontal 
proyeksiyasi 
gorizontalning 
h' 
gorizontal 
proyeksiyasiga perpendikulyar to'g'ri chiziq bo'yicha harakatlanadi. 
Chizmada  (101-rasm. 
b)  A(A
‛
,  A") 
nuqtani  A
1
vaziyatga  aylantirish  uchun 
aylantirish  markazi 
O
nuqt^ni  aniqiash  kerak.  Bu  nuqta  ayiant'rish  o'qi  h  ning  M 
tekislik bilan kesishish nuqtasi bo
‛
ladi. Eryurda ayiantirish radiusi R ning haqiqiy 
o'lchamni aniqiash H tekislikda to'g'ri burchakli 
∆
O
'A
‛
A
0
yasash bilan bagariladi. 
 

---