Chizma 9 для Шарка indd

I3-§. MURAKKAB SINIQ QIRQIM
Siniq qirqim.
13.1-chizma, 
a 
da murakkab siniq qirqim namunasi 
ko‘rsatilgan. Qirqim yaqqol tasvirda qulay bo‘lishi uchun detalni shartli bu-
rib tasvirladik. Detalni o‘zaro kesishuvchi tekisliklar bilan kesish natijasida 
hosil bo‘lgan qirqim 
siniq qirqim 
deyiladi. Bu yerda 
A 
tekislik 
V
ga parallel 
bo‘lib, 
V 
ga o‘zining haqiqiy kattaligida, 
A
1
 
yordamida hosil bo‘lgan qirqim 
V
ga o‘zgarib, ya’ni qisqarib proyeksiyalanadi (bu yerda ikkinchi 
A 
shartli 
A
1
 
deb belgilandi). Chizmada bu ikkala tekislik hosil qilgan qirqimlarni bitta te-
kislikka keltirib tasvirlash zarur. Buning uchun 
A 
tekislik o‘z o‘rnida qoldirilib, 
A
1
 
ni chapdan o‘ngga 
A 
bilan bitta tekislik hosil qilguncha buriladi. shunda 
A
1
 
tekislikdagi tasvir ham 
V
ga o‘zining haqiqiy kattaligida proyeksiyalanadi. 
natijada 
A 
va 
A
1
 
dagi qirqimlar bir-biri bilan bitta tekislikka keltiriladi (13.1-
chizma, 
b
)
 
va ikkala tekislikdagi qirqimlardan yaxlit bitta qirqim hosil bo‘ladi. 
Chizmada bu tekisliklarning o‘zaro kesishishi, ya’ni siniq chizig‘i detalning 
V 
ga parallel simmetriya o‘qi bilan qo‘shilib qolgani uchun u joy shtrix-punktir 
chiziqda tasvirlanadi. Bu chizmada ham qanday qirqim qo‘llanilganligini bilish 
kerak bo‘lsa, detalning ustki ko‘rinishiga qaraladi.
13.1-chizma.
siniq qirqimda kesuvchi tekisliklar o‘zaro qanday joylashgan bo‘ladi?
13.2-chizmadagi detal ko‘rinishlaridan birini chizmachilik daftaringizga 
ko‘chirib chizing va siniq qirqimni bajaring.

---

31
13.2-chizmada berilgan detallarda qanday qirqim bajarilishi mumkin?
A. Pog‘onali. B. Mahalliy. C. siniq. D. og‘ma.