Chirchiq davlat pedagogika instituti

12-mavzuShаmоl, muzlik, ko’l vа bоtqоqliklаrning gеоlоgik fаоliyati.

Reja:

1.Shamollarning, muzlik, ko‘l va botqoqliklarning geologik faoliyati.

2.Tog‘ jinslari, foydali qazilmalar.

3.Yer usti relefining o‘zgarishi.

4. Ko‘l va botqoqliklarning geologik faoliyati
Tayanch iboralar: passatlar, mussonlar, brizlar, deflyatsiya, eol yotqiziqlari, lyosslar,tog’ muzliklari, qoplama muzliklari, nunutak, morenalar

Shamolning geologik faoliyati

Shamol geologik jarayonlarda eng katta kuch-qudratga ega bo‘l-gan atmosfera faktog‘laridan hisoblanib, uning geologik faoliya-ti qo‘proq sahrolarda, daraxtsiz, o‘simliksiz, dashti sahro joy-larda, iqlim tez o‘zgarib turadigan jo‘g‘rofik hududlarda ko‘ztz aniq tashlanadi. Hisoblarning ko‘rsatishicha quruqlik maydoni-ning 1/5 qismi, ya’ni sahroli va yarim sahroli maydonlar shamol ishlari natijasida yuzaga kelgan^Maydalantan chaqiq jinslar-ni u yerdan ko‘chirish, sahrodagi qum barxanlarini yuzaga kelti-rish, ayrim yumshoq joylarni yalab, o‘pirib, kovlab ketish, turli-tuman shakl ko‘rinishiga ega bo‘lgan qoya toshlarni vujudga kelti-rish hodisalari shamolning geologik faoliyatidir. Yer yuzide doimiy yoki vaqt-vaqti bilan, ayniqsa to‘satdan esib keladigan shamol xillari mavjud.

Passatlar — ekvatog‘ bo‘ylab sharq va rarb tomon esuvchtt doimiy shamollardir.

Mussonlar — ob-havoning o‘zgarib turishiga bog‘liq bo‘lgan o‘xtin-o‘xtin esadigan shamollar

Brizlar — bir kecha-kunduz davomida kunduzi dengizdan qu-ruklikka, kechasi quruqlikdan yana dengiz tomon harakatlanib turadigan shamollardir. tog‘ vodiy shamollari — tog‘ va vodiy-larda harorat o‘zgariidi bir xil bo‘lmaganligi sababli yuzagz keladi. To‘satdan paydo bo‘ladigan shamollar — bo‘ron va tay-funlar ob-havoning juda murakkab omillari (bosim, tempera-tura, namlik, elektr zarrachalari miqdorining maksimal hola-ti va h. k.) o‘zaro aloqalari ta’sirida yuzaga keladi^. Ana shu shamol xillari nurash mahsulotlarini 2 xil usul bilan harakatlantiradi.