Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

 
Mulk huquqining bekor bo`lish usullari ham xilma-xil. Bu usullarni quyidagicha 
turkumlashtirish mumkin:
 
1) mulkdorning o`z erki-irodasi bo`yicha mulk huquqini bekor bo`lishi 
(masalan, mol-mulkni sotish, hadya qilish va sh.k.);
 
2) mol-mulkni tugatish va hisobdan chiqarish (yo`q qilib tashlash) yoki nobud 
bo`lishi natijasida mulk huquqining bekor bo`lishi (FKning 198-moddasi);
 
3) mulkdorning erki, irodasidan tashqari mol-mulkning olib qo`yilishi orqali 
mulk huquqining bekor bo`lishi. Mol-mulkni mulkdordan olib qo`yishga qonunlarda 
nazarda tutilgan hollarda va tartibda mulkdoning majburiyatlari bo`yicha undiruv ana 
shu mol-mulkka qaratilgan taqdirda, shuningdek natsionalizatsiya qilish, rekvizitsiya 
va musodara qilish tartibida yo`l qo`yiladi (FKning 199-moddasi).
 
Agar qonunga asosan shaxsga tegishli bo`la olmaydigan mol-mulk uning mulki 
bo`lib qolsa, ushbu mol-mulkka nisbatan mulk huquqi sud tartibida bekor qilinib, olib 
qo`yilgan mol-mulkning qiymati shaxsga to`lanadi (FKning 199-moddasi, 2-bandi).
 
Ashyolarga nisbatan egalik huquqi ba'zi hollarda mulk egasining erkidan 
tashqari ham bekor bo`lishi mumkin. Masalan, ashyolar tabiiy ofatlar, yong`in, suv 
toshqini, zilzila natijasida tasodifan nobud bo`lishida mulk huquqi mulk egasining 
erkiga bog`liq bo`lmagan holda bekor bo`ladi. Ba'zi hollarda, chunonchi, qarzni 
qoplash uchun ijro varaqasi bo`yicha haq undirilishida yoki mol-mulkning musodara 
qilinishida egalik huquqi mulk egasining erkiga bog`liq bo`lmagan holda bekor 
bo`lishi mumkin.
 

---

127 
Mulk huquqining asosiy tamoyillari 
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida (36,53,54-moddalar), FK (164, 165, 172, 
228, 231-moddalari) va boshqa qonunlarda mulk huquqining quyidagi asosiy 
tamoyillari o`z ifodasini topgan:
 
1. O`zbekiston Respublikasida mulk daxlsiz, mukldorning mulkiy huquqi qonun 
bilan kafolatlanadi va mulkdor bu huquqlardan faqat qonunda nazarda tutilgan 
hollarda va tartibdagina mahrum etilishi mumkin;
 
2. Iqtisodiyot samarali amal qilishiga va xalq farovonligining o`sishiga yordam 
beradigan har qanday shakldagi mulkchilik bo`lishiga ruxsat beriladi.