Chiqarish markazi

Qishloq  ho‘jalik  aviatsiyasidan  foydalanish. 
G„o„zani  defoliatsiya 
vadesikatsiya  qilishda  “AN-2”  samalyot,  “MI-2”  va  “KA-26”  vertalyotlaridan 
foydalaniladi.  Dala  tajribalarida  “AN-2”  samalyoti  keng  qo„llaniladi.  Uni 
qo„llashda variant maydoni 4-6 ga, kengligi 100-150m (4-6 uchish har biri 25m) va 
uzunligi 350-400m, aniqrog„i, dala uzunligiga baravar bo„lishi lozim. 
 
Har  bir  variant  o„rtasidan  0,6-0,75  ga  bo„lgan  hisobli  maydon  to„g„ri  to„rt 
burchak shaklida ajratiladi. Uning uzun tomoni qatorlarga parallel bo„ladi. 
 
Variantda  hisobli  maydonni  ajratishda  uning  kengligi  samalyot  ishchi 
to„lqini kengligiga (yoki ikki to„lqinga) teng bo„lishi kerak. 
 
Tajribalar  ko„rsatishicha,  defoliantlar  purkalganda  variantning  himoya 
bo„lakchalari  35-50m,  ya‟ni  hisobli  maydonlar  orasidagi  himoya  bo„lakchalari 
umumiy  kengligi  70-100m,  eng  chekkadagi  himoya  bo„lakchasi  50m  dan  kam 
bo„lmsligi kerak. 
 
Aviatsiya yordamida defoliatsiya qilish samarasini aniqlash uchun variantda 
50  tadan  uya  ajratiladi  va  yorliq  (etiketka)lanadi.  Undagi  o„simliklar  o„sishi, 
rivojlanishi, barglanishi va hosil tugishi bo„yicha bir hil bo„lishi kerak. 
 
Variantlarda  uyalar  samolyot  uchishiga  ko„ndalang  joylashtiriladi  va  bir-
biridan  aniq  masofada  bo„ladi.  Masalan,  60sm  li  egat  oralig„ida  hisobli  bo„lak 
kengligi 25m bo„lganda uyalar har 3 qatorda joylashadi. 
 
Nazorat  varianti  defolian  va  desikntlar  samarasining  mutloq  bahosi  zarur 
bo„lganda talab etiladi. 
 
Nazorat  maydonchalari  (variantning  hisobli  qismiga  ko„ndalang  2m 
kenglikdagi bo„lakcha), hisobli uyalarga parallel joylashadi. 
 
Defoliatsiyada  avval  nazorat  maydonchalari  polietilan  plyonkalar  bilan 
yopiladi. Nazorat maydonchalari soni hisobli uyalar soniga mos tushishi kerak. 
 
G‘o‘za defoliatsiyasi va desikatsiyasi bo‘yicha kuzatuvlar va hisob-kitoblar. 
Amal davridagi kuzatuvlar huddi blshqa dala tajribalaridek o„tkaziladi. 
Defoliatsiyadan bi ikki kun avval, undan keyingi 6 va 12-kunlari tajribaning barcha 
takrorlanishraridan tuproq burg„usi bilan tuproq namligi aniqlanadi. 
 
Defoliatsiyadan  bir  kun  avvao  yorliq  (etiketka)langan  o„simliklarning  bosh 
poyasi uzunligi o„lchanadi, barglari sanaladi (quruq va zararlangan barglar hisobga 
olinmaydi),  ko„saklar  (tuguncha  yoshigacha),  tugunchalari  (10-12  kunlik 
yoshgacha),  shona  va  gullar  hisoblanadi,  ochilish  balandligi  aniqlanadi  (hosil 
shohining  birinchi  o„rnidagi  ko„sak  ochila  boshlashi).  Ko„saklar  umumiy  sonidan 
tashqari ochilgan, yorilgan va 13-25 kunlik kshsaklar alohida hisoblanadi. 
 
G„o„za  preparat  bilan  ishlangandan  keyin  qo„llangan  preparat  ta‟sirini 
aniqlash uchun bir yoki ikki marta hisob o„tkaziladi. 
 
Ishlovdan keyingi 2-4 kunlari preparatning g„o„zaga taesirini aniqlash uchun 
kuzatuv  o„tkaziladi.  Defoliatsiyadan  keyingi  6  kuni  o„simlikda  qolgan  umumiy 
barglar sanaladi. Bunda ko„k barglar, quruq va yarim quruq barglar alohida-alohida 
ajratiladi, ko„saklar, tugunchalar va gullar sanaladi. 

---

110 
 
 
Quruq  barglar  qatoriga  barg  shapalog„i  va  bandi  quriganlari,  yarim 
quriganlarga 50% barg shapalog„i qurigan, lekin bandi qurimaganlar kiritiladi. 
 
12-kungi  kuzatuvda  tupda  qolgan  jami  barglar  (quruq,  yarim  quru,  ko„k 
barglarni  ajratib),  ko„saklar  (ochilgan  va  yorilganlarga  ajratib)  ochilgan 
ko„saklarning ochlishi balandligi hisobga olinadi. 
 
To„kilgan barglar quyidagi formula bo„yicha hisoblanadi: 
Formula  
 
Bunda: O-to„kilgan barglar, %; 
                      A-ishlovgacha bo„lgan barglar, dona; 
                      V-ishlovdan keyin qolgan barglar, dona. 
 
Quruq  va  yarim  quruq  barglar  soni  aniqlanadi.  1  va  12-kungi  kuzatuvlarni 
solishtirib, ochilgan ko„saklar soni, hosil shohlari sonining ortishi hisoblanadi. 
 
Hosilni  yig„ish,  uning  tarkibi,  defoliatsiyaning  iqtisodiy  samaradorligi 
O„zPITI  uslubi  va  “Metodika  opredeleniya  ekonomicheskoy  effektivnosti 
defoliatsii i desikatsii hlopchatnika” (tshakent, 1973, 18-b.) bo„yicha aniqlanadi.