“Чинор дарахти пояси асосида кўмир адсорбентлар олиш ва уларда органик бирикмалар адсорбцияси” мавзусида тайёрлаган

Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат: Полидисперс қум тизимида аниқлан ғовакларнинг эквивалент диаметрининг ҳисобланган қийматлари 3,42-3,91*10-2 мм ни ташкил қилади, бу эса қум тизими учун мустаҳкамлаш жараёнларини ўрганишда оғирлик кучини ҳисобга олиш зарурати исботланган; Кўчма қумларни гомоген ва гетероген системаларда мустаҳкамлаш имкониятлари аниқланди. Бунда мустаҳкамлаш жараёнида кинетикасини ва қумнинг пластик мустаҳкамлигининг ўзгаришини таҳлил қилиш боғловчининг турига ва қумнинг таркибига боғлиқ ҳолда тортиши ёки капиляр кучлар таъсирида муҳитда эркин оқим ҳосил бўлиш шароити аниқланган; ПАН чиқиндиси (ОПАН) ва малеин кислота, акриламид сополимери (МКАА) гидролизланиш даражасига турли омилларнинг таъсири ҳамда юқори структура ҳосил қилувчи хусусиятларга эга бўлган бириктирувчи қўшимчаларни олиш учун мақбул шароитлари яьни: гидролизлаш реакциясининг pH даражаси 12-13,5; биринчи босқичнинг ҳарорати (1 соат) 65-70oС, иккинчи босқичда эса (1,5 соат) 90-95oС ҳароратда бориши аниқланган; NaOH ва Na2SiO3 билан гидролизланганда, жараён самарадорлиги Na-ОПАН ва NaSi-ОПАН намуналари учун мос равишда 43,2 ва 41,9 нинг энг юқори кийматларга, шунингдек кислота сони совунланиш ва -COONa груҳлари шаклланиши туфайли нисбатан пастроқ қийматларга 118 ва 168 мг/г эга экандиги аниқланган; Қумларга NaSi-МКАА, Ca-МКАА, NaSi-ОПАН, Са-ОПАН намуналари кўчма қумлардаги юза мустаҳкамлиги бир зумда ошишига олиб келади, КМЦ эритмасини қумларга сингдириш эса мустаҳкамликнинг камайишига олиб келади. Na-МКАА эритмаси учун тўйинганлик даражаси каэффицент қийматлари намунадаги NaSi-МКАА; Na-ОПАН; Гипан ва КМЦ ларга мос равишда 1,12; 1,34; 1,47 вa 1,48 марта катта эканлиги исботланган.

Орол бўйи кўчма қум-тупроқларининг кимёвий ва дисперс таркиби

Д/С қумга шимдирилганда 0,25 кгс/см2 оғирликдаги конуснинг ботиш ўзгариши

Д/С хажми, мл	Конусни ботиши, мм									Юза қалинлиги(мм)
	Т0	Т1	Т3	Т6	Т10	Т20	Т30	2 соат	Бир кундан кейин
4	5,3	5,3	5,4	5,4	5,4	5,5	5,5	4,4	4,16	3
6	4,1	4,2	4,2	4,2	4,2	4,2	4,2	2,18	1,94	8
8	3,7	3,8	3,8	3,9	3,9	3,9	3,9	1,75	1,35	10