|
221
“Young Scientist” . # 28 (370) . July 2021
Young Scientist O’zbekiston
Davlat boshliqlari kengashi (DRK) va Hukumat boshlqilari
kengashi (HRK) yig'ilishlaridan tashqari, xavfsizlik kengashi
kotiblari, tashqi ishlar, mudofaa, favqulodda vaziyatlar,
iqtisodiyot, transport, madaniyat, maorif, sog'liqni saqlash
vazirlari, oliy sud, bosh prokurorlar, huquq-tartibot idoralari
rahbarlari darajasida uchrashuvlar mexanizmi ham mavjud.
DRK, HRK, tashqi ishlar vazirlari va boshqa organlarni
yig'ilishlarini tayyorlash bo'yicha zaruriy ish olib boruvchi
milliy koordinatorlar Kengashi ShHTning joriy faoliyatini
muvofiqlashtiradi va unga rahbarlik qiladi.
Iqtisodiy yo'nalishda ishbilarmonlik Kengashi va ShHTning
banklararo uyushmasi mexanizmlari faoliyat yuritadi.
O'zbekiston ShHTning ta'sischi davlatlaridan biri hisoblanadi
va boshqa a'zo davlatlar qatorida tashkilot doirasida kelajakdagi
hamkorlik strategiyasini belgilaydi. O'zbekiston Respublikasi
tashkilot doirasida mintaqaviy barqarorlikni saqlash, iqtisodiy
hamkorlik, a'zo mamlakatlar muqarrar iqtisodiy o'sishi va
aholi yashash darajasini oshirish kabi yo'nalishlarga e'tibor
kuchaytirilishini zarur deb hisoblaydi.
S. A. Zakirovaning fikriga ko'ra, u NATO kabi xarbiy
maqsadlar yo'lida tashkil etilmaganligi, yoki boshqa mintaqaviy
tashkilotlardan o'zining vazifalari va funksiyalari yuzasidan
ajralib turishi barchaga ma'lum. Uning asosiy vazifalari
mintaqaga a'zo mamlakatlar doirasida terrorizm, eksteremizm,
narkotrafik, iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish, ilmiy-
texnikaviy va ma'daniy hamkorlikni rivojlantishdan iborat [13].
Afg'oniston, Belarus, Eron va Mug'uliston Tashkilotda
kuzatuvchi maqomiga ega. Ozarbayjon, Armaniston, Kambodja,
Nepal, Turkiya va Shri-Lanka davlatlari ShHTda «muloqot
yo'lida hamkorlik» maqomiga ega. 2010-yil aprel oyida Toshkent
shahrida ShHT va BMT kotibiyatlari hamkorligi to'g»risida
Qo'shma deklaratsiya imzolandi. Shuningdek, BMTning Osiyo
va Tinch okeani mamlakatlari uchun iqtisodiy va ijtimoiy
komissiyasi, Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari assotsiatsiyasi,
Yevrosiyo iqtisodiy hamjamiyati, Mustaqil Davlatlari
Hamdo'stligi kabi tashkilotlar bilan rasmiy aloqalar o'rnatilgan.
Ichki qonunchilik — bu ma'muriy, jinoiy, jinoyat-protsessual
hamda huquqning boshqa tarmoqlari. Xalqaro esa o'zida ikki
va ko'p tomonlama shartnomalar, ShHT doirasida hamda uni
doirasidan tashqarida qabul qilingan universal xarakterdagi
konvensiyalar mujassamlashtirgan.
Ulardan ko'pchiligini Tashkilotning tashkil topishi huquqiy
asoslari, uning organlarining tuzilishi, huquqiy maqomi hamda
ShHT a'zo davlatlarining hamkorligi masalalariga bag'ishlangan.
Shanxay hamkorlik tashkilotining ta'sis hujjati hisoblanmish
Shanxay hamkorlik tashkilotini tashkil etish to'g»risida
Deklaratsiyada Tashkilotning asosiy vazifalari sirasiga
Mintaqadagi xavfsizlikka alohida e'tibor began holda, barcha
kuchlarni birgalikda hamkorlik qilishga qaratishni nazarda
tutgan. Shu o'rinda terrorizm, odam savdosi, giyohvand
moddalarning noqonuniy aylanmasi kabi jinoyatlarga qarshi
birgalikda kurashish haqida ham so'z yuritiladi.
O'zbekistonning tashkilotga raisligi doirasida 2004-yil
Toshkentda bo'lib o'tgan sammitda «ShHTda kuzatuvchi maqomi
to'g»risidagi Nizom» hamda «ShHTning kuzatuvchilar bilan
o'zaro munosabatlari Tartibi to'g»risida» hujjatlar imzolandi.
Kuzatuvchi davlat institutini joriy etilishi, ShHTning maqsad
va vazifalarini amalga oshirishda katta ahamiyatga ega bo'ldi.
Bu, shuningdek, ShHTning kelajagini mustahkamlash, tashkilot
salohiyatini kengaytirish hamda jahon hamjamiyatida uning roli
va obro'sini sezilarli darajada oshishiga sabab bo'ldi.
Shanxay hamkorlik tashkiloti tashkil topgandan beri
terrorizm, separatizm va eksterimizmga qarshi kurashni tartibga
soluvchi 34 tadan ortiq hujjat qabul qilindi. Ulardan 25 tasi
Tashkilotning barcha a'zo davlatlari tomonidan ratifikatsiya
qilindi hamda kuchga kirdi:
— Shanxay hamkorlik tashkilotini tashkil etish to'g»risida
Deklaratsiya [14];
— Terrorizm, separatism va eksterimizmga qarshi kurashish
to'g»risida Shanxay Deklaratsiyasi [15];
— Shanxay hamkorlik tashkiloti Xartiyasi [16];
— Shanxay hamkorlik tashkilotining immunitet va
imtiyozlari to'g»risida Konvensiya;
— Terroristik, separatistik va eksterimistik xarakterdagi
jinoyatlarni sodir qilgan yoki sodir qilishda
gumonlangan xalqaro qidiruvdagi shaxslarning ShHT
a'zo davlatlarining huquqni muhofaza qiluvchi organlari
va maxsus xizmatlarida Yagona qidiruv reestri to'g»risida
Nizom;
— ShHT a'zo davlatlari hududlarida birgalikda
antiterroristik tadbirlar o'tkazish va tashkil qilish tartibi
to'g»risida Bitim;
— ShHT a'zo davlatlari o'rtasida narkotik vositalar,
psixotrop moddalarning noqonuniy aylanmasi va
prekursorlarga qarshi kurashish sohasidagi hamkorligi
to'g»risida Bitim.
Qolgan 9 ta hujjat a'zo davlatlarning ichki qonunchiligi bilan
tartibga solinadi:
— Shanxay hamkorlik tashkilotining Mintaqaviy
antiterroristik strukturasi doirasida maxfiy ma'lumotlarni
himoyalashni ta'minlash to'g»risida Bitim;
— Shanxay hamkorlik tashkilotining Mintaqaviy
antiterroristik strukturasi doirasida ma'lumotlarni texnik
jihatdan himoyalash to'grisida Bitim;
— Shanxay hamkorlik tashkiloti a'zo davlatlarning
birgalikda antiterroristik o'quv-mashg'ulotlarini tashkil
qilish va o'tkazish tartibi to'g»risida Bitim;
— Shanxay hamkorlik tashkiloti a'zo davlatlarning
birgalikda harbiy mashg'ulotlarni o'tkazish tartibi
to'g»risida Bitim;
— Shanxay hamkorlik tashkilotining terrorizmga qarshi
kurash Konvensiyasi;
— Shanxay hamkorlik tashkiloti a'zo davlatlarining
antiterroristik tuzilmalari uchun kadrlar tayyorlash
to'g»risida Bitim;
ShHT sammiti yakunida davlat rahbarlari tomonidan
Ufa deklaratsiyasi imzolandi, 2025-yilgacha ShHT rivojlanish
strategiyasi, 2016–2018-yillarga mo'ljallangan ShHTga a'zo
davlatlarining terrorizm, separatizm va ekstrimizmga qarshi
kurashish uchun hamkorlik Dasturi tasdiqlandi, Hindiston
Do'stlaringiz bilan baham: |
