Центр переподготовки кадров и статистических исследований Отдел статистических исследований Асадов Х. С

Ялпи ички махсулот статистикаси

ЯИМ ҳажми ўсишининг омилий таҳлили: ишлаб чиқариш ҳажми ўзгариши (иқтисодий ўсиш) ва миллий маҳсулотлар иқтисодий конъюктураси тебранишлари (нархлар ўзгариши) таъсири

Ялпи ички махсулот статистикаси
ЯИМ хажмини ўзгармас (солиштирма) бахоларда баҳолаш методлари.
Пинҳона иқтисодиётни ҳажмини аниқлаш масалалари

Тадқиқот методологияси

Харажатлар усулида ҳисобланган ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) – уй хўжалиги якуний истеъмоли (УХХКНТ харажатларини инобатга олган ҳолда) харажатлари (С), давлат харажатлари (G), инвестициялар (I) ва ташқи савдо сальдоси (Xn). йиғиндисидан иборат

Тадқиқот методологияси

GDP=C+G+I+Xn (1)
Бу ерда,
GDP – ялпи ички маҳсулот;
C – уй хўжалиги истеъмоли;
G – давлат харажатлари;
I – инвестициялар;
Xn – ташқи савдо сальдоси.

Тадқиқот методологияси

Ташқи савдо баланси мамлакатнинг экспорт ва импорт ҳажмлари ўртасидаги фарқ ҳисобланади. Дастлабки формулага уни қўйиб,
GDP=(C+G+I –Im ) +EX (2)
Бу ерда,
Im – импорт
EX – экспорт

Тадқиқот методологияси

Импорт (Im) – миллий институционал бирликлар, яъни, уй хўжаликлари, давлат органлари, миллий корхоналар томонидан истеъмол қилингвн хорижда ишлаб чиқарилган жами маҳсулотларнинг қийматига айтилади ва у қуйидаги формула кўринишини олади.
Уни дастлабки формулага қўйсак у қуйидаги
кўринишни касб этади.

Тадқиқот методологияси

4 формулани ўзгартириб, қуйидаги математик тенгликни оламиз. Унда формуланинг биринчи қисми ички талаб, иккинчи қисми ташқи талабни кўрсатиб беради.

Тадқиқот методологияси

Иқтисодий ўсишга талаб омилининг таъсирини аниқлаш учун, дастлаб ҳар бир омилнинг, яъни, уй хўжаликларининг (УХХКНТ харажатларини ҳам қўшганда), давлат бошқаруви ва корхоналарнинг инвестицион харажатлари ва соф экспорт ўзгаришини аниқлашимиз лозим бўлади.