Цементнинг майдалик даражасини аниқлаш Цемент хамирнинг нормал қуюқлигини аниқлаш Цементнинг қотиш муддатини аниқлаш

2-расм. ярим намуна-таёқчаларнинг сиқилишга бўлган мустаҳкамлигини
аниқлаш схемаси.
1-пресснинг юқори плитаси; 2-пластинка, 3-ярим намуна-таёқча, пресснинг пастки плитаси.

Олинган натижаларни формула орқали ҳисоблаш.

Цемент намунасини эгилишга бўлган мустахкамлигини аниқлаш формуласи:
3 P l
Rэг = ------------------------
2 b h2 ;

Цемент намунасини сиқилишга бўлган мустахкамлигини аниқлаш формуласи:

P
R_{с ------------------} ;
S

Цементнинг ҳажм оғирлигини аниқлаш.

Цемент қоришмалари, тоза цементга ўхшаб, қурилиш мақсадлари учун ундан тез-тез фойдаланилади. Бошқа қурилиш материалларига нисбатан солиштирганда у бир қатор афзалликларга эга. Шу сабабли мустаҳкам ва узоқбардошли пойдеворни ўрнатиш учун керак бўлган оғирликни ҳисоблашда аниқлик киритиш катта аҳамият касб этади.

Ҳисоблашнинг асосий кўрсаткичи бу цементнинг ҳажм оғирлиги ёки солиштирма оғирлиги ҳисобланади.

Цемент зичлигига таъсир этувчи омиллар қуйидагича:

- ишлаб чиқариш санаси;
- тайёрланишининг технологик ҳусусиятлари;
- товар тури ва унинг маркаси;
- маҳсулот сақланиши ва ташилишининг шарт-шароитлари.

Цемент ташиш жараёнида ҳаво билан тўйиниш ҳусусиятига эга бўлади. Унда цементни тўкгандан сўнг унинг ҳажмий оғирлиги 1200 кг/м³ ташкил этади. Вақт ўтиши билан цемент зичлана боради ва унинг зичлиги нормага келади, зичлиги 1600-1500 кг/м³ ни ташкил этади. Шундай ҳолат бўладики цемент намлик билан тўлади ва жуда зич бўлади, унинг зичлиги 3100 кг/м³ ни ташкил этади. Зичликнинг бундай ўзгариб туришига таъсир этувчи омиллардан бири – бу цемент заррачаларининг ўлчамидир.

Материалларни назорат билан харид қилишда ушбу кўрсаткичга эътибор қаратиш керак. Бироқ доимо ҳам жисм зичлигини аниқлаш осон иш эмас. Лекин ўртача кўрсаткич борки, маҳсулот етказувчилар амал қилиши лозим бўлган кўрсаткич бу 1300 кг/м³ дир.


Қурилиш ишлари учун цемент ҳажмий оғирлигини ҳисоблаш.


Қурилиш қоришмалари билан ишлашда материалларга бўлган талабни нотўғри ҳисоблаш олинган натижанинг самарадорлиги ва сифатига таъсир этиши мумкин. Цементнинг солиштирма оғирлиги бошқа сочма қурилиш материаллар каби М/V орқали аниқланади, бу ерда М – масса ва V-ҳажм.
Оғирлик ва ҳажмнинг солиштирма натижалари - кг/м³ да ўлчанади. Қуйидаги жадвалда цементнинг маълум маркалари бўйича солиштирма оғирликнинг намунавий ҳисоби келтирилган.

Цемент маркаси ва аралашмаси	Солиштирма оғирлик (кг/м^3)
М 100	900
М 150	900
М 200	900
М 300	1100
М 400	1100
М 500	1100
Қум-цемент аралашмаси	1700
Цемент-перлитли қоришма	1000 – 1400
Цемент-шлакли қоришма	1000 – 1400

Жадвалдан кўриниб турибдики, 500, 400 ва 300 маркали цемент кўрсаткичлари 1100 кг/м3 га тенг ёки юқори бўлмоқда. Ишлаб чиқаришда жисмларнинг ҳажм оғирлигини бошқариш тизими мавжуд. У истаган катталикни турли қўшилмаларни(барий) қўшиш орқали ўрнатишга ёрдам беради.