Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

8.4. Ўқув юртида маркетинг ва РК.
Умуман олганда маркетинг - бу ташкилот максадларига 
эришиш учун истеъмолчиларнинг талаблари ҳақидаги ахборотга 
асосан товарлар ишлаб чиқариш ва сотиш ҳамда хизматлар 
кўрсатишни тартибга солувчи фаолият.
Турли мамлакатларда маркетинг концепцияси ўз хусусият- 
ларига эга. Масалан, АҚШда асосий вазифа - потенциал 
харидорни кўндириш ва ишонтириш. Японияда маркетинг 
концепцияси 
истеъмолчгшинг 
истакларини 
қовдиришга 
қаратилади. Америкача шиор - “Сотувчилар гапирсин”, японча 
шиор - “Товарлар ва хизматлар ўзи учун гапирсин”.
Маркетинг товарлар ва хизматлар билангина чекланмайди. 
Одамлар ҳам маркетинг объектлари бўлиши мумкин. Айни ҳолда 
олий ўқув юртларининг битирувчилари маркетинг объектлари 
ҳисобланади.
Олий ўц\>в юрти маркетинги ўзига хос хусусиятларга эга. 
Таълим хизматлари бозори олий ўқув юртларидан тегишли 
бозорга оид хулқ-атворни талаб этди. Бу хулқ-атвор олий ўқув 
юрти ўз таълим маҳсуллари ва хизматлари рекламасини 
ф аолл аштир ишидан бошланади.
Маркетинг соҳасидаги ютуқ ва камчиликлар таҳлили уқув ва 
кўникмаларни икки таркибий қисмга ажратиш мумкинлигини 
кўрсатади:
• ўз товарини профессионал билиш;
• харидор психологиясини билиш.
Ҳар қандай иқтисодиётда барча ташкилотлар фаолияти ўзаро 
боғланиши лозим. Бозор - бу механизм. Унинг ёрдамида
137

---

сотувчилар ва харидорлар ўзаро муносабатларга киришади ва 
бизнесни амалга оширади. Бизнес - инсоннинг унга пул топиш ва 
даромад олиш имкониятини берувчи мавжудлик усулигина эмас. 
Лексик жиҳатдан бизнес - даромад келтирувчи ҳар қавдай иш, 
касб-кор. Кенг маънода бизнес - унинг барча иштирокчилари 
ўртасвдаги даромад олиш, фирма, корхонани ривожлантиришга 
қаратилган муносабатлар йиғиндиси.
Ҳозирги вақтда РК фанининг мазмунига берилган кўп сонли 
таърифлар 
мавжуд. 
Кенг 
маънода 
пабпик 
рт ейш нз
коммуникациялар ҳақвдаги фан бўлиб, унинг мақсади индивид ва 
гуруҳ, гуруҳ ва жамият ўртасида ўзаро ишонч муҳитини 
яратишдир. У жамоатчилик фикрига информацион таъсир 
кўрсатиши билан тавсифланади.
Паблик рилейшнз - менежмент воситаси. Унинг асосий 
стратегияси - ишончни яратиш. Унинг аудиторияси аниқ чегара ва 
манзидларга эга эмас.
РКнинг асосий вазифаларил ташқи ва ички коммуникациялар 
соҳасида ётади. 80% гача жойни эгалловчи ташқи коммуника- 
циялар оммавий ахборот воситалари билан коммуникациялар 
соҳасвда ётади. Бу турли манбалар ва адабиётларни муттасиз 
кузатиш, уларда номақбул маълумотлар павдо бўлган ҳолда 
дарҳол тегишли чоралар кўриш, 
эълон қилиш учун ўз 
материалларини тайёрлаш, матбуот конференцияларвда иштирок 
этиш, маъмурият номвдан иш кўришни назарда тутади.
Ички коммуникацияларнинг мақсади ташкилотда ўзаро ишонч 
ва ҳамкорлик муҳитини яратишдир.