Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

5.3. 
Педагогик бошқарув технологиясини ишлаб чиқиш ва 
амалга жорий этиш.
Педагогик технология бу илмий техникавий таракқиёт меваси 
бўлиб «Педагогика», «Технология» фанлар уланишидан пайдо
93

---

бўлади. Оммавий таълимнинг ривожланиши бу фаннинг пайдо 
бўлиши учун замин яратади.
Ҳозирги кунда таълим соҳаси ўқув юртларида иш юритиш 
бевосита ва билвосита иқтисодий либерализация ва глобализация 
омиллари таъсири остида трансмиллий даражага чиқмоқда. Ушбу 
тенденциялар таълим соҳасида ўқув жараёнини ўзгартирмаслиги, 
уни принципиал янги маррага ва тараққиёт уфқига олиб 
чиқмаслиги мумкин эмас. Ҳар қандай замонавий олий ўкув юрти 
муайян уч компонент - омиллар, воситалар ва технологиялар 
бўлишини талаб қилади. Фақат шу уч компонент бўлгандагина 
ўқув жараёнини бошлаш ҳамда бозорда аниқ талаб бўлган 
мутахассисларни ва таълим хизматларини ташкил қилиш мумкин.
Бизга маълумки, Президентимиз Ш. Мирзиёев томонидан 2017 
йилнинг 7 февралқда ПФ-4947-сон Фармон қабул қилинди. 
Фармоннинг IV банди Ижтимоий соҳани ривожлантиришнинг 
устувор йўналишлари деб номланиб, бунда Таълим ва фан 
соҳасининг ривожлантиришга оид алоҳида параграф келтирилиши 
бежизга эмас. Бундан ташқари юртимизда кейинги йилларда 
таълим ва фан соҳасининг ривожлантиришга оид таълим 
тизимини 
изчил 
ривожлантириш 
борасида 
кенг 
кўламли 
ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Узбекистон Республикаси 
Президентининг 
2018 
йил 
5 
июндаги 
“Олий 
таълим 
муассасаларида 
таълим 
сифатини 
ошириш 
ва 
уларнинг 
мамлакатда амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотларда 
фаол иштирокини таъминлаш бўйича қўшимча чоратадбирлар 
тўғрисвда”ги 
қарори 
таълим 
тизимидаги 
ислоҳотларнинг 
мантиқий давоми, ўз вақтида қабул қилинган муҳим ҳужжат 
бўлди.
Бундай юксак вазифаларни бажариш учун методика 
педагогик технологиялар билан бойитилиши талаб этиляпди. 
Бугунги кунда педагогик технологияларга жуда катта талаб 
қуйилмокда. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури юқори малакали 
кадрларни тайёрлашни талаб этаётган бир вақтда кафолатланган 
самарали натижани вужудга келтирувчи йўналиш жуда катта 
аҳамият касб этади. Фақат кафолатланган самарали натижага
94

---

асосланган таълим тизимигина малакали кадрларни етказиш 
мумкин. Шуниниг учун ҳам педагогик технологияларни янада 
мукаммаллаштириш, 
янги 
технологияларни 
ишлаш 
талаб 
этилмокда. 
Айниқса тарбия борасида педагогик технологиялар 
кам ишланган. Баъзи технологияларда аниқлик етишмайди, бу эса 
натижани кафолатлашга халакит беради.
Одатда технология деганда ҳаракатларни бажариш усуллари 
ёки методлари мажмуи тушунилади. 
Педагогик бошкарув 
технологияси раҳбарнинг билимлари тизимини ўз ичига олади. 
Мазкур тизимга бошқарув объекти ҳақидаги билимлар ва 
бошқарув таъсирини кўрсатиш усуллари ҳақидаги билимлар 
киради. Бошқарув технологияси раҳбарга амалдаги муайян 
вазиятни ҳисобга олиб зарур ҳаракатларни биринчи ўринга 
кўйиш, ўз қўл остида бошқарув ҳаракатларининг оптималлигини 
таъминловчи тайёр воситаларга эга бўлиш имкониятини беради.
Педагогик 
бошқарув 
технологиясини 
яратиш 
ва 
такомиллаштириш жараёни самарали бошқарувнинг асосий 
муаммоларига қайтиш учун имконият яратади.
Қабул қилинган бошқарув қарори муайян шароитлардагина 
педагогик жиҳатдан самарали бўлиши мумкин. Ҳар бир муайян 
ҳолда объект ҳам, педагогик бошқарув натижаси ҳам ўзгаради, шу 
боис ҳар сафар тегишли воситаларни қўллаш талаб этилади.
Педагогик бошқарув технологиясининг методологик жиҳати 
қуйидаги босқичларни амалга оширишда ўз ифодасини топади:
• педагогик 
жараённи 
ривожлантиришнинг 
мақсад 
ва 
вазифаларини таърифлаш;
. гипотезаларни тузиш ва асослаш;
• шартлар ва ҳолатларни далиллаш;
• пировард натижаларни асослаш;
• таълим 
тизимларининг 
ривожланиш 
тецденцияларини, 
таълим вазиятларидаги ўзгаришларни тахдил қилиш.
Педагогик бошқарув технологияларини таълим тизимининг 
барча 
даражаларида 
амалга 
жорий 
этиш 
мазкур 
тизим 
ҳолатларини ҳар томонлама билиш ва ҳисобга олишни назарда 
тутади.
95

---

Ўқув жараёнида компонентларнинг қатнашиш даражасига 
нисбатан бошқарув қарорларини қабул килиш учун керакли тўлиқ 
ваколатга эга мувофиқлаштирувчи марказ бўлиши керак. 
Мувофиклаштирувчи марказ олий ўқув юртининг инновацион 
салоҳиятига таянган, олий ўқув юртининг инновацион салоҳияти 
эса шу ташкилотнинг янгиликни қабул қилишига боғлиқ бўлади. 
Ўз навбатида, бу қуйидаги омилларга боғлиқ бўлган комплекс 
кўрсаткичдир: шахсий-психологиқ ички ёки тузилмали ва ташқи. 
Ташкилийбошқарув 
ва 
ижтимоий-психологик 
соҳаларда 
инновацион фаолиятни амалга оширишга тўсқинлик қилувчи 
ҳамда кўмаклашувчи омилларни ажратиб кўрсатиш мумкин. 
Илмий муассаса ҳамда олий ўкув юртларида инновацион 
фаолиятнинг мезон ва кўрсаткичлари, инновацион тадбиркорлик 
олий ўқув юртини ривожлантирши омипи эканлиги исботланиб, 
олий таълим тизими инновацион фаолиятнинг субъекти ва 
мамлакат илмий-техник салоҳиятининг манбаи эканлиги очиб 
берилди.