C ekanligini ko’rsatadi

Fizika pániniń astronomiya menen baylanısı.

• 
  Ózinen bir neshe júz jaqtılıq jılı uzaqlı ında jaylasqan juldızlardıń dúzilisin ondaǵı bolıp atırǵan protsesslerdi úyrene basladı. Baylanıs kúshli dárejede rawajlandı. qásiyetleri aldın-ala belgilengen materiallar jaratılmaqta.
  
• 
  Hátteki tábiyatta ushıramaytuǵın jańa reaktorlarında payda etildi. Áyyemgi adamlarda anıq júretuǵın mexanıqalıq saatlarda kompaslarda bolmaǵan. Olardıń ornına aspan deneleri hám olardıń qozǵalısı isletilgen.
  
• 
  Quyash hám Ay qozǵalısı jıllar aylar hám kúnler esaplawın bergen bolsa al juldızlar jaylasıwı arqa qubla, batıs hám shıǵıstı kórsetken.
  
• 
  Olar teńizde hám shólistanlıqta jol kórsetiwshi juldızlar dep esaplaǵan. aspan deneleri hám olardıń sistemalarınıń qozǵalısın. dúzilisin, kelip shıǵıwın hám rawajlanıwın úyretetuǵın ilim-astronomiya dep ataladı.
  
• 
  Eramızdan 4000 jılı burın arablar Quyash kalendarın jaratqan. Vavilonda biziń eramızǵa shekemgi 721-jılda Ay tutılıw haqqında jazba derekler qaldırǵan.
  
• 
  Sol dáwirde sutkanı 24 saatqa bóliw usınıs etilgen edi. Grek ilimpazları birinshi bolıp dúńyanıń geometriyalıq kartasın sızadı. Onda jer átirapındaǵı móldir sfera keltirilip qozǵalmaytuǵın juldızlar Quyash hám Ay jaylastırılǵan.
  
• 
  Jer radiusın birinshi márte Al-Xorezmiy basshılıǵında Siriyada ólshengen. Ólshewler sinjar sahrasında Tadmor hám Rakka qalaları arasında ótkizildi. Dereklerge qaray eki topardaǵı astronomlar bir noqattan shıǵıp arqa hám qublaǵa meridian boyınsha jolǵa shıqqan hám jol uzınlıǵı hám juldızlardıń gorizonttan biyikligi ólshengen.
  
• 
  Bunda bir gradiusqa tuwrı keletuǵın meridian uzınlıǵı tabılıp, jer radiusı anıqlanǵan. Jer radiusın sonday-aq orta Aziyalı ullı oyshıl Al-Beruniy astronomiya, kartografiya geodeziya (Jer ilimi) hám basqa bir qatar, baǵdarlar boyınsha júzlep miynetler jaratqan. Frantsuz filosofı hám matematigi R. Gassendi. Demokrit sıqlı tábiyattaǵı barlıq zatlar bir-birinen forması, úlken kishiligi hám awırlıǵı jaǵınan parıq etiwshi bólinbeytuǵın bólekshe atomlardan dúzilgen dep tastıyıqlaydı.
  
• 
  Oqıwshılarda ilimiy kóz-qarasların qáliplestiriw ushın fizikadan alǵan bilimlerin astronomiyalıq izertlewler nátiyjeleri menen tereńlestiriw múmkin. Burın astranomiya tek ǵana baqlawlarǵa tiykarlanar edi. Házirgi dáwirde ilim texnikanıń rawajlanıwı menen astranomiya eksperimintal pán bolıp qaldı. Jerdiń jasalma joldasları kosmoslıq raketalar járdemindegi izertlewler, Ay betiniń dúzilisi ayırım planetalar, olardıń atmosferaları haqqında maǵlıwmatlar beriledi. Fizika menen astronomiyanıń baylanısınıń klassikalıq mısalı Remer tárepinen jaqtılıq tezligin anıqlawǵa, astrofizikalıq tarawındaǵı kóp ǵana ashılıwlar qasında olardıń áhmiyeti kosmosta kópshilik jaǵdaylarda sonday sharayatlar bar boladı, olar bolsa jerde sezilmeydi.
  

• 
  Ayırım waqıtlarda belgili qubılıslar mashtabı sonsha kóp boladı, olar jańa sıpatqa iye boladı. Oqıwshılardıń aktivligin hám pikirlewshiligin arttırıwda fizikaǵa baylanıslı bolǵan jumbaqlardan da paydalanıw múmkin. Bunda ayırım jumbaqlar keń tarqalǵan hám temaǵa baylanıslı ekenligi kórinip turadı.
  
• 
  Lekin, ayırım jumbaqlardıń temaǵa baylanıslılıǵın tabıw biraz oylandırıp qoyıwı múmkin. Máselen: kete beredi, kete beredi, lekin keynine qaramaydı (juwabı suw) jumbaǵı qaytımsız protsessler temasına júdá jaqın keledi.
  
• 
  Keltirilgen kórsetpeler tek tárbiyalıq áhmiyetke ǵana iye bolıp qalmastan, bazı bir fizikalıq bilimlerdi de uqsatıwlar arqalı esinde jaylasıwın támiyinleydi.
  
• 
  Joqarıdaǵı bekkem hár qıylı interaktiv usıllardan paydalanıp sabaq ótkende klassta tómen oqıwshı bolmaydı.
  
• 
  Oqıwshılar ortasında doslıq ortalıq payda etedi. Barlıq oqıwshılar sabaq protsessine qatnastırılıp, olardıń sabaqqa qızıǵıwshılıǵı artadı.
  
• 
  Oqıwshılardıń kelesi óz betinshe bilim alıwları, pikirlewlerine, kásip-óner úyreniwine múmkinshilik jaratadı.
  

• 
  Fizika páni ulıwma bilim beriw mekteplerinde ótiletuǵın barlıq pánlerdi bir-birine baylanıstırıwshı derek bolıp tabıladı.
  
• 
  Sońlıqtan fizika muǵallimleri fizika materialların basqa pán materialları menen baylanıstırıp oqıtıwda jaqsı nátiyjelerge erisiw ushın mekteplerde oqıtılatuǵın barlıq pánlerdiń oqıw baǵdarlamaları menen jaqınnan tanıs bolıwı kerek.
  
• 
  Fizika páni muǵallimi oqıwshılardı fizika páninen alǵan bilim hám kónlikpeleriniń qaysı biri, qashan qaysı temanı ótiwde basqa pánniń muǵallimine járdem bere alıwın jaqsı biliwi tiyis.
  
• 
  Pán aralıq baylanıs tiykarında oqıtıwdıń nátiyjeligin arttırıwda, oqıwshılardıń hár tárepleme tolıq hám tereń bilim iyelewlerine sharayat jaratadı. Barlıq pán muǵallimleri óz pánlerin oqıtıwda pán aralıq baylanıs máselesine ayırıqsha itibar beriwleri kerek.
  
• 
  Fizika páni orta mektepte ótilgen barlıq pánlerdi bir-birine baylanıstırıwshı derek bolıp tabıladı. Bul jaǵday fizika muǵallimine bir qansha jaratıwshı wazıypanı júkleydi.
  
• 
  Bul wazıypalardıń orınlanıwı jaslardıń bilim dárejesin asırıw barısında kóp hám nátiyjeli islew múmkinshiligin beredi.
  
• 
  Fizika muǵallimleri fizika pániniń materialların basqa pánlerdiń materialları menen baylanıstırıp oqıtıwda jaqsı nátiyjelerge jetisiwi ushın mektepte oqıtılatuǵın pánlerdiń oqıw baǵdarlamaları menen jaqınnan tanıs bolıwı zárúr.
  
• 
  Fizika muǵallimi oqıwshılardıń fizika páni materiallarınan alǵan bilim hám kónlikpeleriniń qaysı biri qashan hám qaysı temanı ótkende basqa pán muǵallimine járdem bere asıwı jaqsı biliwi tiyis.
  
• 
  İntegratsiyalıq baylanıs boyınsha oqıtıwdıń nátiyjeligin arttırıwǵa oqıwshılardıń hár tárepleme tolıq óz betinshe bilim alıwlarınan jaqsı sharayat jaratadı.
  
• 
  Ásirese tábiyat haqqındaǵı pánler fizika, ximiya, geografiya, biologiya, matematika, jergilikli turmıs materialları menen baylanıslı pánler bir-birine baylanıslı oqıtıw barısında ámelge asırılsa jaqsı nátiyje beredi. Biziń átirapımızdaǵı insannıń qolı menen jaratılmaǵan janlı hám jansız nárselerdiń barlıǵı tábiyattı shólkemlestiredi.
  
• 
  Sonlıqtan fizika sabaǵında birinshi gezekte kúndelik turmısta jasap turǵan úlkemizdiń sharayatına átirap ortalıǵımızǵa sáykeslendirilip mısallar járdeminde oqıtıw múmkinshiligi bar.
  
• 
  Oqıwshılar fizika páninen alǵan bilimlerin ilimpaz yamasa injener, fizik yamasa texnik bolmasa hám ózine kerekli orınlarda ámeliyatta qollana alıwı kerek. Oqıwshılardıń fizika páninen qızıǵıwshılıǵın arttırıw, keleshekte usı pánge bolǵan qandayda baylanısta bolıwı, tiykarınan sabaqlardı mazmunlı hám qızıqlı etip basqa pánler menen baylanıstırıp ótken jaǵdayda ámelge asırıladı.