Буюклар муҳаббати

ГРИБОЕДОВНИНГ ВАФОДОР БЕВАСИ
 
 Грузия пойтахти Тбилиси шаҳридаги пантеон − буюк инсонлар қабри 
жойлашган манзилгоҳга кирсангиз қора мармар билан қопланган ёдгорлик ва 
унинг дўппайиб турган митти қабрига кўзингиз тушади. Унинг пойида қишин-
ёзин гулларни кўрасиз. Ҳар байрамда эса мармар атрофи гулзорга айланади. Бу 
қабр эгаси Нина Чавчавадзени грузинлар севги, вафога садоқатли аёл сифатида 
эъзозлашади, ҳурматлашади. Тўйларида ёшларга Нинадек садоқатли бўлиш 
жасоратини тилашади. 
 
Нина грузинларнинг буюк шоири Илья Чавчавадьзе оиласида туғилган. 
Александр Сергеевич Грибоедов Ильянинг яқин дўсти эди. Александр бу 
хонадонда ўзини эмин-эркин сезар, янги асарларининг маслаҳатини шу ерда 
қилар, оилада янги машқлари ҳақида айтилган ҳар бир сўзни жон қулоғи билан 
тингларди. Александр Сергеевич айниқса, Ильянинг қизи Нинани ўзгача меҳр 
билан ёқтирарди. Гоҳида уни тиззасига олиб ўтириб, эртаклар сўзлаб берар, 
сочларини меҳр билан силаб ардоқларди. 
Нина гўзал қиз бўлиб вояга етди. У ўн олти ёшга етганда тақдир экан, ўттиз 
уч ёшли шоирга турмушга чиқди. Уларнинг ҳаётлари жуда тотли ўтди. Етти-
саккиз ой бирга яшашгач, А. Грибоедов русларнинг Теҳрондаги элчихонасига 
элчи этиб тайинланди. “Ақллилик балоси” драмаси ва бошқа кўплаб асарлар 
муаллифи ҳижрон дамларини жуда қийинчилик билан ўтказди. У кеча-кундуз 
гўзал, сарвиқомат Нинани ўйлар, унга атаб асарлар ижод қилар эди. Шундай 
кунларнинг бирида − 1829 йилда эронликларнинг қора кучлари рус элчи-
хонасига ҳужум қилади. Бу қуролли тўқнашувда А. Грибоедов ҳалок бўлади. 
257

---

Тақдирнинг ушбу мудҳиш зарбасидан Нина аввалига гангиб қолди. Қаттиқ 
қайғу оқибатида ҳомиласи ҳам нобуд бўлди. Унга не-не зодагонлар, олиму 
фузалолар ошиқ бўлиб, турмушга чиқишини илтимос қилди. Бироқ у Грибое-
довга содиқ қолди. Эридан сўнг яна ўттиз йил танҳоликда яшади ва 1859 йилда 
вабога чалиниб вафот этди.
Грузинлар севикли севги малагини пантеонга дафн этдилар.