Buyuk siymolar yod olib

BUYUK SIYMOLAR YOD OLIB

1.Al-Xorazmiy   buyuk mutafakkir, matematika, astronomiya, geografiya fanlari rivojiga katta hissa qo’shgan olimdir.

Abu Abdulloh Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy Xorazmda tug’ilib voyaga yetgan. Uning jahon faniga qo’shgan hissasi benihoya katta. U hisob tizimidagi “Onlik tizimi”ni boyitdi va sodda qilib arab tilida bayon etdi.

Al-Farobiy

Sirdaryo bo’yida joylashgan Forob shahrida, sipofiy harbiy kishi oilasida dunyoga keladi. Dastlabki bilimni Buxoro va Samarqandda oladi.. 941-yilda Damashqda, 941-950-yillari Misrda yashadi. Qabri Damashqda. Olim 160 dan ortiq asar yozib qoldirgan.

Abu Rayxon Beruniy.

U o’z zamonasining hamma fanlarini puxta egallagan. Astronomiya, fizika, matematika, geodeziya, madaniyatshunoslik va boshqa fanlar rivojiga hissa qo’shgan. Globusni dunyoda birinchi bo’lib ixtiro qilgan. Uning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar”,   “Hindiston” asarlari im manba hisoblanadi.

Yangi topilgan mineralga Beruniy nomi qo’yilgan.

Olimga Toshkent, Xiva, Beruniy shaharlarida haykal o’rnatilgan. Nomida O’zbekiston Respublikasi Davlat mukofoti ta’sis etildi.

4.Abu Ali ibn Sino

Juda ko’p afnlarni: tib, falsafa, musiqa, psixologiya va boshqa ilmlarni mufassal bilgan va shu fanlar bo’yicha 300 ga yaqin kitob yozib qo’ldirgan buyuk olim.. Matematika, fiqh, mantiq, musiqashunoslik va boshqa ilmlarni qunt bilan o’rgandi. U Xorazmda Abu Rayxon Beruniy, Abu Sahl Masihiy va boshqa olimlar bilan birga Ma’mun Akademiyasida xizmat qilgan.

Xo’ja Ahmad Yassaviy

o’zbek mumtoz adabiyotiga nihoyatda katta hissa qo’shgan. U Sayram, qadimgi Isfijob qishlog’ida tug’ilgan. Xo’ja Ahmad Yassaviy yoshligida yetim qolgan. Olimni bobosi Shayx Arslonbobo tarbiyaladi. Boshlang’ich ta’limni u Yassida olgan. 23 yoshida bobosining maslahati bilan Buxoroyi sharifga borib bilimini kengaytirdi. Ahmad Yassaviy o’z ta’limotini “Hikmatlar” nomi bilan mashhur bo’lgan sh’eriy asarida bayon etgan. Turkiycha o’zbek tilida ravon uslubida yozilgan bu asar katta shuhrat qozongan.

Xo’ja Bahouddin Naqshband

Buxoro yaqnidagi Qasri Orifon qishlog’ida kosib oilasida tug’ligan. U ikki narsaga: allohga va mehnatga e’tiqod qilishni targ;ib etgan. “Dil ba yoru, adst ba kor” ya’ni, “Diling xudoda, qo’ling mehnatda bo’lsin”, deb o’rgatgan. O’zi faqrlikda kun kechirgan. Uning ta’limoti O’rta Osiyo, Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlariga keng tarqalgan. Unga ergashuvchialr orasida davlat arbobi, savdogarlar, hunarmandlar va ma’rifat ahli-olimlar, shoirlar, musiqashunoslar, naqqoshlar va xattotlar ko’p bo’lgan. Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy kabi buyuk siymolar ham Naqshband ko’rsatmalariga e’tiqod qilganlar.

Mirzo Ulug’bek

XV asrda mamlakatda ilm-fan, ayniqsa, astronomiya fani taraqqiyotiga katta hissa qo’shgan olimi, u Samarqandda katta rasadxona qurdirdi va atrofiga yirik olimlarni to’plab, sayyoralar va yulduzlarning holati va harakatini o’rgandi. 1438-yili “ziji jadidi Ko’ragoniy” nomli yirik asar yozdi.

Olim tarix va adabiyotni yaxshi bilardi. U Mo’g’uliston va Markaziy Osiyo mamlakatlari tarixini o’z ichiga olgan “To’rt ulus tarixi” degan yirik tarixiy asar yozib qo’dirgan. Bu asarning inglizcha va o’zbekcha nashrlari bor.

8.       Ahmad ibn Muhammad Kashr al-Farg’oniy.
U astronomiya, geografiya fanlari rivojiga ulkan hissa qo’shgan. Olim asaridan faqat sakkiztasi ma’lum. Ulardan “Samoviy jismlarning harakati va yulduzlar ilmi” asari juda mashhur., XIII asrda Yevropadagi boshqa xalqlar tillariga tarjima qilindi va asrlar davomida Yevropa universitetlarida astronomiyadan asosiy qo’llanma hozirda Germaniya, Angliya, Fransiya, Eron, Hindiston va Misr kutubxonalarida saqlanmoqda.

Amir Temur

1336-yil 9- aprelda Kesh, hozirgi Shahrizabz shahri yaqinidagi qishloqda tug’ilgan. Otasi Amir Tarag’ay barlos urug’idan bo’lib, Chig’atoy ulusining e’tiborli bekalaridan edi. Uning ajdodlari Kesh viloyatiga hokimlik qilganlar. Tarag’aybek 1360-yilda vafot etgan.

Zahiriddin Muhammad Bobur (lavha)

Temuriylar avlodining i’ste’dodli vakili, oz’bek mumtoz adabiyotining yirik namoyondasi, buyuk shoir, tarixchi, geograf, ulkan davlat arbobi iste’dodli sarkarda. Dovyurakligi va jasurligi uchun u yoshligidan “Bobur”-:sher” laqabini oladi. Bobur Andijonda tug’ilgan. 1494-yilda Umarshayx vafot etgach, Bobur otasi o’rniga taxtga o’tirdi. Bobur 1526-yilda Hindistonni egalladi. Shu tariqa Hindistonda boburiylar saltanatiga asos solindi. Sarkarda odil podsho sifatida nom qozongan.

Alisher Navoiy (lavha) Bundan 571 yil muqaddam 9-fevral tongida Alisher Navoiy dunyoga kelgan edi. Oradan  besh asrdan ortiq vaqt o‘tibdiki, hali hamon ustod xotirasi qalbimizda barhayot.

O’zbek xalqining buyuk mutafakkir shoiri, davlat arbobi hamda ilm-fan va madaniyat homiysi. U adabiyot, tarix, falsafa va boshqa fanlarni yaxshi egallagan olim.

Shoir o’z ona tili-o’zbek turkey tilining rivoji uchun juda katta xizmat qilgan. O’zbek tilidagi she’rlarini to’plab, to’rt qismdan iborat “Ma’nolar xazinasi” devonin tuzgan. Turkiy tilda birinchi beshta katta doston-shoh asari “Xamsa” ni yaratgan. akllantirishda ulug‘ mutafakkir shoir Alisher Navoiy ma’naviy merosi beqiyos ahamiyatga ega.

Ijodi jahon jamoatchiligi, olimlar, tadqiqotchilar, adabiyotshunoslar tomonidan katta qiziqish va ulkan e’tibor bilan o‘rganilayotgan bobokalonimizning 571 yillik tavalludi keng nishonlanayotgan shu kunlarda bu jihatlar yana bir bor o‘zining yaqqol tasdig‘ini topmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan mazkur sanaga bag‘ishlab maktablar, mehribonlik uylari, axborot-resurs markazlarida anjumanlar, uchrashuvlar, she’riyat kechalari o‘tkazilmoqda.

Respublika bolalar kutubxonasida tashkil etilgan ana shunday tadbirda yozuvchi va shoirlar, adabiyotshunos olimlar, ma’naviyat targ‘ibotchilari, o‘qituvchilar, o‘quvchi-yoshlar ishtirok etdi.

Yoshlarni buyuk ajdodlarimizga munosib, barkamol insonlar etib voyaga yetkazish Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida olib borilayotgan ma’naviy-ma’rifiy islohotlarning muhim yo‘nalishini tashkil etadi. Bu jarayonda ulug‘ ajdodlarimiz ma’naviy merosini chuqur o‘rganish, xalqimiz, ayniqsa yoshlar o‘rtasida faol targ‘ib etish yuzasidan keng qamrovli ishlar amalga oshirilmoqda.

Istiqlol yillarida Alisher Navoiy asarlarining ko‘p jildli mukammal to‘plamlari nashr etildi. Mangulikka daxldor asarlari umumiy ta’lim maskanlari, ilmiy tadqiqot institutlari, markazlarda keng o‘rganilmoqda.

Xalq ta’limi vazirligi tomonidan joriy yilning 20 yanvaridan 20 fevraligacha mamlakatimizdagi barcha umumiy o‘rta ta’lim maktablarida “Buyuk ajdodlarni yod etib…” mavzuida adabiyot bayramlari o‘tkazilmoqda. Unda Alisher Navoiy hamda Zahiriddin Muhammad Bobur hayoti, faoliyati, ijodiy merosining ahamiyati yoshlarga atroflicha tushuntirilmoqda. O‘quvchilar uchun o‘zbek, rus, ingliz, nemis va fransuz tillarida o‘tkazilgan “Navoiy va Bobur ijodini o‘rganamiz” mavzuidagi ijodiy ishlar ko‘rik-tanlovi yosh avlodning bilim va saviyasini kengaytirish, dunyoqarashini yanada boyitishga xizmat qiladi.

– Kutubxonamizning adabiyot fondi 220 mingdan ortiq nashrdan iborat, – deydi Respublika bolalar kutubxonasi direktori Doniyor O‘rolov. – Allomalarimizning ijodini yoshlar o‘rtasida targ‘ib va tashviq etish maqsadida mushoiralar, ijodiy uchrashuvlar, intellektual viktorinalar o‘tkazilishi yaxshi an’anaga aylangan. Ayni paytda kutubxona faoliyatini avtomatlashtirish jarayonida Navoiy g‘azal va ruboiylarining elektron versiyasini yaratish bo‘yicha ish olib borilmoqda. Bu esa adabiy-ma’naviy merosimizni o‘rganishda o‘quvchi-yoshlarga yanada keng imkoniyatlar yaratadi.

Kechada o‘quvchilar tomonidan tayyorlangan badiiy-musiqiy dastur namoyish etildi, Navoiy g‘azallaridan namunalar o‘qildi.