Buxoro qadimiy shaharlari

Somoniylar maqbarasi
Somoniylar maqbarasi IX–X asrlarda davlat asoschisi Ismoil tomonidan otasining qabri ustiga tiklangan. Natijada, u sulolaning oilaviy daxmasiga aylandi. Bu O‘rta Sharqdagi eng qadimiy islom me’moriy yodgorligi.
U zardushtiylik ibodatxonasi – yarim shar shaklida gumbaz bilan qoplangan kub shaklida qurilgan. Qabr pishiq g‘ishtdan qilingan. Devorning 1,8 m gacha qalinligi binoni vayronagarchilikdan himoya qilgan. Uning fasadi yo‘q va daxmaning hamma tomonlari bir xil. Maqbara tepasida 40 ta deraza tuynuklari bo‘lgan ikki tomoni ochiq galereya joylashgan.
Bino kunning vaqtiga qarab beshta tusda tovlanadi. Mazkur badiiy effektga kombinatsiyalangan tosh terish yordamida erishilgan. Jahon me’morchiligining hech bir yodgorligida bunday bezak yo‘q. Quyosh nuri tushishiga qarab, maqbara devoridagi rasmlar o‘z naqshlarini o‘zgartiradi.
Afsonaga ko‘ra, yodgorlik Chingizxon tomonidan buzilmagan, chunki u maqbara atrofidagi katta qabriston tufayli uni sezmagan.
Chor Bakr nekropoli
Chor-Bakr nekropoli juda katta me’moriy majmua. U shahar atrofidagi qabriston bo‘lib, bu yerda Jo‘ybar sayyidlari urug‘idan bo‘lgan shayxlarning daxmalari joylashgan. Nekropol maqbaralar va sag‘analardan iborat. Nekropol markazida masjid, xonaqoh va madrasa joylashgan.
Nekropolning qurilishi Somoniylar davrida, Jo‘ybar sayyidlari Buxorodagi muhim davlat lavozimlarini egallagan paytdan boshlangan. Nekropolning eng qadimiy qismi – bu "payg‘ambar avlodi" hisoblangan va Jo‘ybar shayxlari rahbarining ajdodi, ya’ni butun Jo‘ybar sayyidlar sulolasining asoschisi hisoblangan Abu Bakr Sad dafn qilingan joy. Qolgan asosiy binolar XVI asrda Shayboniylar sulolasi davrida qurilgan.
Nekropolning "Chor-Bakr" degan nomi "To‘rt aka-uka" degan ma’noni anglatadi, lekin aslida "O‘liklar shahri" nomi bilan mashhur. Unda ko‘chalar, hovlilar, darvozalar bor, lekin uylar o‘rniga hamma joyda oilaviy dahmalar va qabr toshlari bor.

Ziyoratchilarning, agar nekropolga bir marta tashrif buyurilganda, Bakrlarning to‘rtta qabrini tavof qilinsa, qilingan tilak albatta amalga oshishiga ishonadilar.