Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

3.3. Guruhlash belgisi va ularning turlari. 
Guruxlash  belgisi  deyilganda  guruhlash  uchun  asos  qilib  olingan  belgi 
tushuniladi.  Boshqacha  qilib  aytganda  guruhlashni  aynan  qaysi  belgi  asosida 
amalga  oshirilishi  tushuniladi.  Uni  tanlashda  quyidagi  asosiy  shartlarga  e`tibor 
berish lozim:  

  guruhlash  uchun  har  doim  hodisani  to`la  tavsiflab  beruvchi  muhim 
belgilar asos qilib olinishi kerak; 

  guruhlash  belgisini  tanlashda  uning  aniq  vaqt  va  joy  sharoitini,  o`sha 
davrning  mohiyatini  ifodalovchi,  hozirgi  zamon  iqtisodiyotini 
tavsiflovchi  masalalarni  yorita  oluvchi  belgilar  ekanligiga  e`tibor 
berish kerak; 

  murakkab  hodisalarni  o`rganishda  guruhlashni  faqat  bitta  belgi 
bo`yicha  emas,  balki  bir  necha  muhim  belgilar  bo`yicha  amalga 
oshirishi kerak. 
Ifodalanishga  qarab,  guruhlash  belgilari  atributiv  va  miqdoriy  belgilarga 
bo`linadi.  Atributiv  belgi  deyilganda  son  bilan  ifodalanmaydigan,  bir-biridan 
mazmunan  va  sifat  jihatdan  farq  qiluvchi  belgilar  tushuniladi.  Odamlar  toifasi, 
fazilati, kishining kasbi, millati, mahsulot turi, ish haqi shakli kabilar bu belgiga 
misol  bo`la  oladi.  Masalan,  Abu  Bakr  Varroh  Termiziyning  marhamat 
qilishlaricha, odamlar uch toifaga bo`linadi:  
Birinchisi – umaro (amirlar). 
Ikkinchisi – ulamo. 
Uchinchisi – fuqaro. 
Agar  amirlar  buzilsa,  xalqning  hayot  tarzi  buziladi;  ulamo  buzilsa, 
xalqning din-diyonati nuqsonga uchraydi, fuqaro buzilsa, xalq o`rtasida halollik 
va  himmat  buziladi.  Amirlarning  buzilishi  –  jabr-zulm  qilishi;  ulamolarning 
buzilishi – mol-dunyoga berilish va havoi nafsga ergashish; fuqaroning buzilishi 
esa, toatni tark etish va rizoga muxolafat qilishdir
1
.