Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

3.2. Guruhlash to`g’risida tushuncha va uning unsurlari. 
Statistik  guruhlash  deb  ijtimoiy  hodisa  va  jarayonlarni  chuqur  va  har 
tomonlama o`rganish maqsadida eng muhim, xarakterli belgilar bo`yicha bir xil 
guruh va guruhchalarga  ajratib  o`rganishga  aytiladi.  Guruhlash  o`rganilayotgan 
hodisaning xarakterli xususiyatini, undagi qonuniyatni aniqlashga imkon beradi. 
Ana shu tomoni bilan u ilmiy svodkalashning asosiy unsuri bo`lib hisoblanadi.  
Arastu  jamiyatdagi  kishilarni  3  tabaqaga  bo`ladi:  1)  eng  boy  tabaqa;  2) 
o`rtacha  boy  tabaqa;  3)  eng  kambag’al  tabaqa.  Bulardan  eng  boy  va  o`rtacha 
tabaqalar  go`zal  fazilatlarga  ega  bo`lib,  kambag’al  kishilarda  bu  axloqiy 
fazilatlar yo`qdir, deb xulosa qiladi.  
Guruhlash  usuli  ommaviy  to`plamlarda  miqdor  o`zgarishlaridan  sifat 
o`zgarishlariga  o`tish  jarayonini  aniqlash  maqsadida  juda  keng  qo`llaniladi. 
Masalan, korxonalarni: 
samaradorlik darajasi bo`yicha quyidagi uch guruhga:  

  ilg’or;  

  o`rta; 

  qoloq; 
katta-kichikligiga qarab: 

  yirik; 

  kichik; 
mulkchilik shakliga qarab: 

  davlat; jamoa; 

  xususiy kabi guruhlarga bo`lish mumkin. 

---

 
26 
Murakkab  hodisalarni  o`rganishda  kombinatsion  guruhlash  usuli  juda 
keng qo`llaniladi.  
Guruhlash  usuli  yordamida  bir-biri  bilan  bog’liq  bo`lgan  quyidagi  uch 
turdagi vazifa echiladi: 

  hodisalar ijtimoiy-iqtisodiy tiplarga ajratiladi; 

  ijtimoiy-iqtisodiy hodisalar tuzilmasi o`rganiladi; 

  hodisalar o`rtasidagi bog’lanish aniqlanadi.  
Har  qanday  guruhlashni  amalga  oshirish  uchun  dastlab  guruhlash  belgisi 
va oralig’i aniqlab olinadi. Agar bular noto`g’ri belgilab olingan bo`lsa, u holda 
guruhlash ham siyosiy, ham iqtisodiy, ham ijtimoiy hayotni bo`yab ko`rsatuvchi 
natijalarni beradi.