Buxoro muxandislik texnologiya instituti

Krivoship polzunli mexanimzni 12 vaziyatini qurish uchun uning kinematik sxemasini chizish lozim. Buning uchun uzunlik masshtabidan foydalanib, bo’g’inlarning chizmadagi uzunliklari aniqlanadi. Uzunlik masshtabining koeffitsienti:
bu erda: krivoshipni berilgan uzunligi, m
OA chizmadagi qabul qilingan uzunlik, mm.

2 -rasm	Ishni bajarish tartibi. Bo’g’in nuqtalarining traektoriyasini chizishda har bir nuqtaning harakatini oldindan bilish kerak. Masalan, bir bo’g’in qo’zg’almas ustun atrofida aylanma harakat qilsa, uning istalgan nuqtasi yoy yoki aylana chizadi, bo’g’in qo’zg’almas yo’naltiruvchi bo’ylab harakatlansa, uningtraektoriyasi to’g’ri chiziqdan iborat bo’ladi. Topilgan bo’g’inlarning uzunligi bilan mexanizmni 12 vaziyatini qurish uchun polzun harakatining yo’nalishini belgilaymiz va mexanizmni boshlang’ich vaziyatini qo`ramiz (37 – rasm). Buning uchun O nuqtadan OA = R1 radiusi bilan aylana chizamiz va aylanani pastki tomonida Ao nuqtani belgilaymiz. OA + AV =R2 radius bilan Ao nuqtadan polzun o’qini kesib o’tamiz. Kesishgan nuqtani Vo deb belgilaymiz. Ao nuqtadan boshlab,burchak tezlikning yo’nalishi bo’yicha aylanani 12 ta teng bo’lakka bo’lib chiqamiz va A1, A2, A3…A12 nuqtalarni topamiz. Birinchi vaziyatni qurish uchun masofani o’lchab tsirkulni uchini A1 nuqtaga qo’yib polzun o’qini kesib o’tamiz. Kesishgan nuqtani V1 deb belgilaymiz. Mexanizmni qolgan vaziyatlari boshlang’ich va birinchi vaziyatlariga o’xshash quriladi.
3 -rasm		3-rasmda mexanizmning 8 ta siljitilgan holatlari ko`rsatilgan. Birinchi galda bu mexanizmning birinchi pozitsiyadagi holati ko`rsatiladi, bu istalgan holat bo`lishi mumkin, misol uchun, krivoshipning gorizontal’ holati. Bundan keyin krivoship V nuqtasining traektoriyasi (aylana) va polzun

S nuqtasi (to`g’ri chiziq) chiziladi. V nuqta traektoriyasidagi aylana 8 teng bo`lakka bo`linib, krivoshipning 8 ta teng joylashtirilgan holatlari aniqlanadi. So`ng, har bir V nuqtadan shatun uzunligiga teng radiusda polzun S nuqtasining traektoriyasi to`g’ri chiziqqa kertik o`tqaziladi. Krivoship V nuqtasiga mos ravishda polzunning holatlari aniqlanadi. SHatunning har bir holatida S nuqtalarni egri chiziq bilan birlashtirib, uning traektoriyasini hosil qilamiz.
Krivoship–koromisloli mexanizmlarni siljitilgan holatlarini qurish oldingiga o`xshash bo`lib, bunda krivoship nuqtalaridan shatun uzunligiga teng radiusda koromislo nuqtasining traektoriyasidagi aylanaga kertik o`tkazish bilan aniqlanadi. (4-rasm.)

4-rasm