Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

        Agar  va  agarsimon  jelelovchi  moddalar
.  Suv  o‘tlaridan    olinib,  issiq  suvda  
eruvchi va sovutilganda yuqori qovushqoqlikka ega jele hosil qiluvchi moddalardir. 
Agar - Oq dengiz va Tinch okeani anfelsiya suv o‘tidan olinadigan asosiy jelelovchi 
xom  ashyo  hisoblanadi.    Agardan  tashqari    fursellyariya  suv  o‘tidan  ham  
«furselaran»    deb    nomlanuvchi    mahsulot  olinadi.  U  jelelovchi  xususiyatiga  ko‘ra 
agardan pastroq turadi. 
        Agar va furselaran polisaxaridlarining asosini galaktoza tashkil qiladi.  Agarning 
tarkibida polisaxaridlar  75-80 % ni, suv 15-20 % ni va mineral moddalar 1,5-4 % ni 
tashkil qiladi. 
       Agaroid  -  qora    dengiz    suv    o‘ti    filloforiyadan  olinadigan  agarsimon  modda. 
Agar singari agaroid ham galaktoza asosi bo‘lgan polisaxaridlardan iborat.   
Agaroidning agardan farq qiladigan  asosiy  tomoni - jele  hosil qilish qobiliyatining 
pastligi  (2-3  marta)  hisoblanadi.  Uning  erish  va  jelelash  harorati  yuqoriroq  va 
kimyoviy turg‘unligi esa pastroq. 
       Jelening  kerakli    mustahkamligini    ta‘minlash    uchun  agar  1  %  miqdorda 
qo‘shiladi,  qolgan jelelovchi moddalar  esa  agarga  yaqin bo‘lgan mustahkamlikni 
ta‘minlaydigan  konsentratsiyalarda  qo‘shiladi.  Bunda  furselaran  miqdorini  1,5 
martaga, agaroidni - 3 martagacha oshirish kerak.  
       Issiqlik  usuli  bilan  quritiladigan  agar  plenka  ko‘rinishida  va    kukunsimon  
ko‘rinishda  ishlab  chiqariladi.    Plenkasimon  agar  yaxlit,  yupqa  varaqsimon  yoki 
bo‘laklangan  och  jigar  rangli  ko‘rinishda  bo‘ladi.  Kukunsimon    agar  oq  rangda 
bo‘ladi.    Plenkasimon  agar  plenkali  usulda,  kukunsimon  agar  esa  purkash  usulda 
ishlab chiqariladi. 
       Agar  boshqa  jelelovchi    moddalar    ichida    ko‘proq    qo‘llanilishi,  uning  kam  
miqdorlarda  mustahkam  jele  hosil  qilish  qobiliyatga  bilan  bir  qatorda,  boshqa 

---

30 
 
jelovchi  moddalarga  qaraganda  u  past  haroratlarda    jele    hosil  qobiliyati  bilan 
asoslanadi. 
Agarning  bu  xususiyati  uni  boshqa  xom  ashyolarni  qo‘shib  tayyorlanadigan  turli 
jelesimon mahsulotlar ishlab chiqarishda qo‘llash imkonini beradi.