Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Sovun olish usullari.
 Sovun yog‘ kislotalarini o‘yuvchi va karbonatli ishqorlar 
bilan neytrallash tufayli hosil bo‘ladi. 
 
RCOOH+NaOH            RCOONa+H
2
O 
 
2RCOOH+ Na
2
CO
3          
     2RCOONa+CO
2
+H
2
O 
 
SHuningdek sovun neytral yog‘larni sovunlanishi natijasida ham hosil bo‘ladi. 
CH
2
OCOR                                 CH
2
OH 
 | 
 
 
 
 
  | 
CHOCOR  + 3NaOH                CHOH         +           3RCOONa 
 | 
 
 
 
 
  | 
CH
2
OCOR                                 CH
2
OH 
Suyuq  sovun  olishda  kaliy  karbonat  va  kaliy  gidroksiddan  foydalaniladi. 
Etonolaminli sovunni olish reaktsiyasi quyidagicha bo‘ladi: 
 
RCOOH+N (CH
2
CH
2
OH)
3
             RCOONH (CH
2
CH
2
OH)
3 
                                  
Uch etonolamin                       Etonolaminli sovun 
 
Sovun  olishni  har  qanday  usulida,  nordon  sovun  hosil  bo‘lishini  oldini  olish 
maqsadida, sovunlanish jarayoni ortiqcha ishqor ishtirokida olib boriladi. 
Nordon sovun hosil bo‘lishi quyidagi reaktsiya bilan ifodalanadi. 
 
RCOONa + RCOOH = RCOONa · RCOOH                  
                                               nordon sovun 
Yog‘lar  va  ishqorlarni  tuzilishiga  ko‘ra,  sovun  qattiq,  yumshoq  yoki  malham 
holida  bo‘lishi  mumkin.  Qattiq  yog‘  kislotalaridan  qattiq  sovun,  yumshoq  yog‘ 

---

125 
 
kislotalaridan  yumshoq  va  malham  simon  sovun  chiqadi.  Bundan  tashqari  natriyli 
sovunga nisbatan kaliyli sovun yumshoq bo‘ladi.