Buxoro muhandislik-texnologiya instituti huzuridagi shofirkon qishloq xo’jaligi mahsulotlari texnologiyasi texnikumi

Yarimo'tkazgichlar oʻtkazuvchanligi jihatidan metall va dielektriklar orasidagi moddalar boʻlib, oʻz fizik xususiyatlarini turli tashqi taʼsirlar (masalan yoritish, isitish va hokazo) natijasida keng intervalda oʻzgartira olish xususiyatiga ega.

• Yarimo'tkazgichlar oʻtkazuvchanligi jihatidan metall va dielektriklar orasidagi moddalar boʻlib, oʻz fizik xususiyatlarini turli tashqi taʼsirlar (masalan yoritish, isitish va hokazo) natijasida keng intervalda oʻzgartira olish xususiyatiga ega.
• Yarim oʻtkazgichlar elektronika va mikroelektronikada juda keng qoʻllanilib, zamonaviy elektr jihozlarning deyarli hammasi - kompyuterlardan tortib to uyali aloqa telefonlarigacha barchasi yarimoʻtkazgichli texnologiyaga asoslangan. Eng keng qoʻllaniladigan yarimoʻtkazgich modda kremniy boʻlib, boshqa moddalar ham keng qoYarimoʻtkazgichlar — elektr tokini yaxshi oʻtkazuvchi moddalar (oʻtkazgichlar, asosan, metallar) va elektr tokini amalda oʻtkazmaydigan moddalar (dielektriklar) orasidagi oraliq vaziyatni egallaydigan moddalar. Mendeleyev davriy sistemasida II, III, IV, V va VI guruhlarda joylashgan koʻpchilik elementlar. ularning bir qator birikmalari yarimo'tkazgichlar jumlasiga kiradi. Ya.da ham metallardagi kabi elektr oʻtkazuvchanlik elektronlarning harakati tufayli yuzaga keladi.

Kimyoviy jihatdan toza yarim o'tkazgichlar xususiy yarim o'tkazgichlar deb ataladi. Ularga bir qator kimyoviy toza elementlar (germaniy-Ge, kremniySi, selen-Se, tellur-Te) va kimyoviy birikmalar (galliy arsenidi– GaAs, indiy arsenidi-InAs, indiy antimonidi - InSb,Karbid kremniy-SiC va xokazolar) kiradi

• Kimyoviy jihatdan toza yarim o'tkazgichlar xususiy yarim o'tkazgichlar deb ataladi. Ularga bir qator kimyoviy toza elementlar (germaniy-Ge, kremniySi, selen-Se, tellur-Te) va kimyoviy birikmalar (galliy arsenidi– GaAs, indiy arsenidi-InAs, indiy antimonidi - InSb,Karbid kremniy-SiC va xokazolar) kiradi

Yarim o’tkazgichlarning o’tkazuvchanligi valent sohadagi elektronlarga o’tkazuvchanlik sohasiga o’tish uchun yetarli bo’lgan energiyani beruvchi tashqi kuchlar ta’sirida paydo bo’ladi. SHuning uchun yarim o’tkazgichlar o’tkazuvchanligi qo’zg’atilgan o’tkazuvchanlikdan iboratdir;

• Yarim o’tkazgichlarning o’tkazuvchanligi valent sohadagi elektronlarga o’tkazuvchanlik sohasiga o’tish uchun yetarli bo’lgan energiyani beruvchi tashqi kuchlar ta’sirida paydo bo’ladi. SHuning uchun yarim o’tkazgichlar o’tkazuvchanligi qo’zg’atilgan o’tkazuvchanlikdan iboratdir;
• Qattiq jismlarni yarimo’tkazgichlar va dielektriklarga bo’linishi ma’lum bir hisobda shartli xarakterga egadir. O’y haroratida dielektrik xususiyatiga ega bo’lgan olmos yuqori temperaturalarda sezilarli o’tkazuvchanlikka ega bo’lib, yarim o’tkazgich xususiyatini oladi.