Buxoro muhandislik-texnologiya instituti «chizma geometriya va muhandislik grafikasi» kafedrasi

8.3. Elektr sxemalar 
 
Printsipial elektr sxemalarda elementlar shartli grafik belgilar ko'rinishida 
chiziladi. YeSKD da elektr sxemalarning shartli grafik belgilanishiga anchagina 
standartlar bag’ishlangan, shuning uchun bu belgilar bilan "Elektrotexnika" kursini 
o'zlashtirgandan keyingina to'la tanishib chiqish mumkin (8.2 jadval). 

---

77 
Buyumlar uchun elektr sxemalar elektr tarmoqlaridan uzulgan xolatida 
chiziladi.Elektr boglanish chiziqlari sxema formatiga qarab 0,2 mm dan 0,6 mm 
gacha yo’g’onlikda chiziladi.
10.2 jadval
8.5 - Chizmada esa 1 K 62 markali tokarlik stanogining elektrik sxemasi misol 
tarikasida ko’rsatilgan.

---

78 
8.5 Chizma 
 
 
 

---

79 
8.4. Pnevmatin va gidravlik sxemalar 
 
Pnevmatik va gidravlik sxemalar GOST 2.704-68 da belgilangan qoidalarga 
asosan bajariladi. 
Printsipial sxemalarda elementlar va to’zilmalar shartli grafik belgilar 
ko'rinishida tasvirlanadi. 
Sxemalardagi boglovchi chiziqlar asosiy tutash chiziqlar bilan ko'rsatiladi, 
boglovchi chiziqlarning ulangan joylari nuqta bilan belgilanadi. 
Xavo 
oqimining 
yo'nalishi 
pnevmatik 
sxemalarda 
bo'yalmagan 
uchburchakliklar bilan belgilanadi, suyuqlik oqimining yo'nalishi esa gidravlik 
sxemalarda qoraga bo'yalgan uchburchakliklar bilan belgilanali. 
Sxemaning xama elementlari arab rakamlari bilan, odatda, ish muxiti 
oqimining yo’nalishi bo’ylab ketma-ket nomerlanadi. Elementlar bilan to’zilmalarga 
nomerlar berilgandan keyin boglanish chiziqlariga nomerlar qo’yiladi.
Pnevmatik va gidravlik sxemalarda buyumlarning shartli grafik belgisi 8.3 
jadvalda keltirilgan
8.3-jadval 
l 
8.6 chizmada tokarlik stanogida ishlov beriladigan detallarni sovitish sistemasi 
tasvirlangan.

---

80 
8.6-chizma 

---

81 
ADABIYOTLAR RO’YXATI 
 
1. 
Qirgizboev Yu., Sobitov E., Xakimov L., Raxmonov I. 
"Mashinasozlik chizmachiligi kursi" Toshkent. O’qituvchi 1981 y. 
2. 
Levitsskiy B.S. "Mashinostroitelnoe cherchenie" Moskva "Vysshaya 
shkola" 1988 g 
4. 
Popova G.P., Alekseev S.Yu. "Mashinostroitelnoe cherchenie" 
spravochnik Leningrad "Mashinostroenie" 1986. g 
5. O’zbekiston Respublikasi Davlat standarti 1996 yil
6. Yadgarov O’.T., Jorayev T.X. Muhandislik grafikasi o’quv qo’llanmasi. 2018.