Buxoro davlat universitetining

erkin 
urg‘u
deyiladi. U asosan ruscha-internatsional so‘zlarga xos. Masalan, 
vitamín, abzás, avangárd, batón, operati
́́v, bufét, gigánt
, 
avantyúra, 
aviátsiya, 
proféssor,akrobátika. 
geólog
, 
áriya, vánna, nóta, 
máksimum, váxta, síntaksis. áksiya
. 
Bundan tashqari, o‘zbek tilida urg‘usi birinchi bo‘g‘inga 
(bárcha, 
hámma, dóim, áslo, lékin
kabi, o‘rtadagi bo‘g‘inga 
(hami
́́sha, afsúski, 
albátta)
tushadigan so‘zlar ham bor. Demak, o‘zbek tilida bog‘liq 
urg‘u bilan bir qatorda, qisman erkin urg‘u ham mavjud. 
Shuni ham aytish kerakki, o‘zbek tilida urg‘u olmaydigan 
elementlar ham bor. Masalan: 
-ku, -u, -yu, -da, -mi, -chi, -dir, gina, -
oq(-yoq) 
yuklamalari; o‘xshatish ma’nosini ifodalaydigan 
–day (-dek); 
-cha 
shakl hosil qiluvchi qo‘shimchalar; 
-dir, -man, -san, -miz, -siz
kabi kesimlik qo‘shimchalari; bo‘lishsizlik ma’nosini ifodalovchi -
ma
qo‘shimchasi shular jumlasiga kiradi. Leksik urg‘u muhim amaliy 
ahamiyat kasb etadi. Chunki u, birinchidan, so‘zlarni to‘g‘ri talaffuz 
qilish normalarini belgilaydi; ikkinchidan, so‘z ma’nolarini farqlash 
uchun xizmat qiladi: 
órgan
– organizmning bir qismi, 
orgán
– cholg‘u 
asbobi; uchinchidan, so‘z shakllarini ajratishga yordam beradi: 
qushchá 
– kichraytirish oti, 
qúshcha
– “qushdek” ma’nosini 
ifodalovchi ravish; 
tarbiyachimi
́́z
(bizning tarbiyachi) – 
tarbiyachi
́́miz 
(biz – tarbiyachi). 

---

58 
Demak, leksik urg‘u adabiy talaffuz (orfoepiya) bilan bog‘liq. 
Chunki so‘zning urg‘uli bo‘g‘ini buzilsa, so‘zni tushunish 
qiyinlashadi.