Buxoro davlat universiteti pedagogika fakulteti chizma geometriya va chizmachilik kafedrasi

43-shakl



Gaykalar. Gayka olti yoqli, kvadrat yumaloq qilib va gayka-barashka tipida ishlanadi. Olti yoqli gaykalar konstruktsiyasi bo'yicha oddiy, uyiqli va tojsimon, normal, past (yupqa), baland (qalin) va juda baland, bir va ikki faskali qilib ishlanadi (44-shakl). Gaykalar ish sharoiti va belgilanishiga qarab tanlab olinadi. Mashinasozlikda asosan olti yokli oddiy gaykalar ishlatiladi. bo'yicha yunalgan, zo'riqishi ko'p bo'lgan hollarda va, shuningdek, ish protsessida rezbali birikmalarni tez-tez ajratib turishga tug'ri keladigan hollarda uzun va eng uzun gaykalar ishlatiladi. bo'yicha zo'riqish kam bo'lgan hollarda esa kalta gaykalar ishlatiladi.
Uzgaruvchi kuch va vibratsiya ta'sirida bo'ladigan birikmalarda shplintli tojsimon yoki o'yig'i bor gaykalar ishlatiladi (44-shakl, v, g). Standart gaykalar teshigiga yirik yoki mayda qadamli rezba o'yiladi.
Gaykalar ham chizmada boltlarning olti yoqli kallaklari singari oddiylashtirib tasvirlanadi

.Bir faskali normal gaykaning chizilish tartibi 45-shakl, a, b larda va taxt qilingan chizmasi esa 45-shakl, v da ko'rsatilgan. SHuningdek, ikki faskali normal gaykaning chizilishi 46-shakl, a da ko'rsatilgan. Gaykaning GOST o'lchamlari bo'yicha chizilishi 51-shakldagi birikmada ko'rsatilgan.
Uzellarni chizishda gaykalarni 46-shakl, b da ko'rsatilgandek qilib chizish mumkin.

а

Kvadrat gaykalarning chizilishi 47-shaklda ko'rsatilgan.
Gaykalarning shartli belgisida nomi (gayka so'zi), ishlanish turi» mustahkamlik klassi, rezbasining diametri, aniqlik klassi, matyerial podgruppasining nomyeri, qoplanishi va GOST ko'rsatiladi. Masalan, Gayka, M125 GOST5.915-70.