Buxoro davlat universiteti oripova nazzora maxmudovna

13-14 yoshdagi suzuvchi oʼgʼil bolalarning morfologik koʼrsatkichlari

	Ko’rsatkichlar х+о	Yoshi
		13yosh n=20	14 yosh n=20
1	Tana uzunligi, sm	155,25±5,81	164,47±7,33
2	Tana og’irligi, kg	43,8±7,06	49,63±7,49
3	Qo’l uzunligi, sm	66,5±8,57	76,55±6,98
4	Oyoq uzunligi, sm	85,74±4,85	89,87±5,21
5	Yelka kengligi, sm	31,95±1,8	34,69±2,87
6	Ko’krak qafas aylanasi, sm	76,03±5,48	80,08±4,75
7	Qo’l uzunligi/tana uzunligi, %	43,77±2,8	44,23±1,28
8	Oyoq uzunligi/tana uzunligi, %	55,66±1,43	54,18±1,68
9	O’TS, l	3,08±0,46	3,53±0,61
10	Bel kuchi, kg	82,88±19,19	87,08±18,58

3.3-jadval
13-14 yoshdagi maktab oʼquvchilarning morfologik koʼrsatkichlari

	Koʼrsatkichlar x+o	Yoshi
		13 yosh n=20	14 yosh n=20
1.	Tana uzunligi, sm	150,23	155,40
2.	Ogʼirlik ,kg	38,8	43,53
3.	Qoʼl uzunligi, sm	64,2	71,55
4.	Oyoq uzunligi, sm	81,70	72,80
5.	Elka kengligi, sm	28,85	29,60
6.	Koʼkrak qafas aylanasi, sm	71,03	78,05
7.	Qoʼl uzunligi/tana uzunligi, %	41,70	42,20
8.	Oyoq uzunligi/tana uzunligi, %	52,60	49,18
9.	OʼTS, l	2,38	2,83
10	Bel kuchi, kg	53,80	67,18

Uchinchi bob boʼyicha xulosalar
1.Oʼquvchilar va pedagoglar orasida olib borilgan anketa soʼrovnomasii maʼlumotlariga koʼra jismoniy tarbiya tizimiga ularning munosabatlari tahlili ushbu masala boʼyicha oʼquvchilar va pedagoglar orasida turli fikrlar mavjudligini koʼrsatdi.
2.Oʼsmirlarning jismoniy tayyorgarligini aniqlash uchun nazorat mashqlari va testlar talablari ishlab chiqilgan boʼlib, bunda ularning axborotliligi va obʼektivligini oshirish uchun standart sharoitlar aniqlandi.
3.Jismoniy rivojlanishning yoshga xos koʼrsatkichlari va 13-14 yoshdagi oʼsmirlarning jismoniy tayyorgarligi tana tuzilishi tipi boʼyicha aniqlandi: torakal, digestiv, mushak va astenoidli.
4.13-14 yoshdagi oʼsmirlar jismoniy tayyorgarlikning rivojlanish darajasi birinchi marotaba ishlab chiqilgan boʼlib, unda beshta daraja belgilangan: past, oʼrtadan past, oʼrta, oʼrtadan yuqori va yuqori.
Ushbu darajalar boʼyicha kuch qobiliyatlari quyidagi koʼrsatkichlar boʼyicha aniqlandi: panja dinamometriyasi, turgan joydan uzunlikka sakrash, turnikda tortilish, toʼldirma toʼpni uloqtirish, gavdani koʼtarish va tushirish,turnikda osilib turish.
5. 13-14 yoshli oʼsmirlarda kuch qobiliyatlarining rivojlanish davrlari aniqlangan boʼlib, ular quyidagi yosh davrlarini oʼz ichiga oladi: balogʼat yoshi, subbalogʼat yoshi, kam taʼsirchanlik, oʼrta taʼsirchanlik.
IV BOB. 13-14 YOSHLI OʼSMIRLАRNING JISMONIYRIVOJLАNISHI VА JISMONIY TАYYORGАRLIGINI PEDАGOGIK NАZORАT QILISH TIZIMINI QOʼLLАSH SАMАRАDORLIGI
4.1§13-14 yoshli oʼsmirlarning jismoniy tayyorgarlik boʼyicha mashgʼulotlarning harakat tayyorgarligi, morfofunktsional koʼrsatkichlari, oʼzlashtirishi va intizomiga taʼsiri
Soʼnggi yillarda oʼsib kelayotgan yosh avlodning sogʼligʼini saqlash va mustahkamlash muammosi jamiyatimizda hech qachon bugungi kundagidek keskinlik kasb etmagan [T.S.Usmonxodjaev, Аbdullaev Sh.X., Xankelьdiev I.А.Koshbaxtiev R.S. Salamov, Sharipova D.D].
Dars jismoniy tarbiyada muntazam mashgʼulotlarning umumiy tan olingan shakli hisoblanadi.
Dars tipidagi mashgʼulotlarning asosiy xususiyati –bu malakali pedagogning borligidir. U aniq belgilangan vaqt davomida maxsus ajratilgan joyda tarkibiga koʼra nisbatan doimiy va bir xil shugʼullanuvchilar guruhining harakat faoliyatini boshqaradi,bunda shugʼullanuvchilarning xususiyatlari va individual imkoniyatlari eʼtiborga olinadi. Mashgʼulotlar mazmunining qatʼiy tartibi, ularning surʼati, davomiyligi va oʼzaro bogʼliqligi qatʼiy nazorat ostiga olinadi va unga rioya qilinadi.
13-14 yoshdagi oʼsmirlarning jismoniy rivojlanishi toʼliq kuch xususiyatga ega katta hajmdagi mashqlarning mavjudligini nazarda tutadi. Sakrashlar, uloqtirishlar, akrobatika elementlari maktab oʼquvchilarining umumiy jismoniy tarbiya tizimida katta oʼrin tutadi. Harakat analizatorining tezlik-kuch funktsiyasi sakrashsimon tarzda, notekis surʼatda rivojlanadi va balogʼat yoshidagi maktab davri uni rivojlantirish uchun eng qulay davr hisoblanadi.

Yuqoridagilardan kelib chiqib, pedagogik tajriba oʼtkazildi va u umumtaʼlim maktablarining jismoniy tarbiya darslarida 13-14 yoshdagi oʼgʼil bolalarning jismoniy tayyorgarligini oshirish uchun maxsus mashqlardan foydalanishni oʼrganishga qaratildi.

Tadqiqotda 13-14 yoshdagi 7 sinf oʼquvchilari ishtirok etdi. Pedagogik tajriba oʼtkazish uchun (n=44) oʼquvchilar ikki guruhga boʼlindi - tajriba va nazorat guruhlari.
Tajriba guruhda “TG” biz tomonimizdan ishlab chiqilgan va taklif qilingan uslubiyat boʼyicha mashgʼulotlar oʼtkazildi. Nazorat guruxida “NG” jismoniy tarbiya darslari odatdagi maktab dasturi boʼyicha oʼtkazildi.
4.1-jadval