Buxoro davlat universiteti "iqtisodiyot va turizm" fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI “IQTISODIYOT VA TURIZM” FAKULTETI

“IQTISODIYOT VA TURIZM” KAFEDRASI

“IQTISODIYOT NAZARIYASI” FANIDAN

KURS ISHI


Mavzu: "Xalqaro kapital bozori va uning rivojlanish asoslari"
Bajardi: 3-1log 21 guruh talabasi O'rolov Asadbek Elmurod o'g'li


Ilmiy rahbari: Saidova Feruza Kamolovna


Topshirgan sanasi:


Himoya qilgan sanasi:


Baho:
Buxoro-2021
REJA:
Kirish.
I bob. Kapital bozori tuzulishi
1.1.Kapital bozorining evalyutsiyasi.
1.2.Kapital bozori va uning tuzilishi.
II bob. Kapital bozori migratsiyasi
2.1.Xalqaro kapital migratsiyasi.
2.2.Xalqaro kapital migratsiyasi tarkibi va rivojlanish tendensiyalari.
2.3. Xalqaro kapital migratsiyasini tartibga solish usullari.
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati.

Kirish


Mavzusining dolzarbligi.
Tizimdagi eng muhim bozorlar qatorida tovar va xizmatlar bozori va mehnat bozori bilan bir qatorda kapital bozori, yoki, odatda, moliya bozori ham mavjud. Kapital bozori — bu moliyaviy aktivlar: pul, obligatsiyalar, aksiyalar, veksellar va boshqa qimatbaho qog'ozlar sotiladigan va sotib olinadigan bozor.
Kapital bozori kampaniyalar va davlatning qisqa muddatli qimmatli qog'ozlari bilan ham shug'ullanadi. Kapital bozori qimmatli qog'ozlarni sotunchilar va sotib oluvchilar, ixtisoslashgan fond brokerlari, savdo va tijorat banklari, markaziy bank, pensiya fondi, sug'urta kompaniyalari, investitsiya kampaniyalari, sanoat korxonalari xorijiy investitsiyalar, korxonalar, tashkilotlar ishtirok etadi. Manbalar va kiritilgan sohalarga qarab milliy va xalqaro kapital bozorlari bor. Kapital bozorlari ikki asosiy vazifani bajaradi. Bular: a) birlamchi bozor yoki yangi emissiya bozorlari. Bunda investitsiya va boshqa maqsadlar uchun zarur bo'ladigan kapital yangi aksiya, obligatsiya va boshqa qimmatli qog'ozlarni chiqarish hisobiga shakllantiriladi; b) ikkilamchi bozor. Bunda mavjud qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalar olib boriladi. Ikkilamchi bozor qimmatli qog'ozlarni sotuvchilardan haridorlar qo'liga o'tishini yengillashtiradi. Kapital bozori mamlakat moliya tizimida muhim o'rin egallab, aholining jamg'arilgan mablag'larini investitsiyalarga va investitsiyalarni qimmatli qog'ozlar portfeliga aylantirish mexanizmi bo'lib xizmat qiladi. Oʻzbekistonda 200 dan ortiq brokerlik idoralariga ega boʻlgan "Toshkent" fond birjasi 1994-yildan qimmatli qogʻozlar savdosi bilan shugʻullanadi.
Kapital bozorining mohiyati uning iqtisodiy funksiyalarda namoyon bo'ladi:
—narx belgilash kapital narxini (foizini) belgilashdan iborat;
—muvozanatlash ikki turdagi bozorlar o'rtasida muvozanatni o'rnatishdan iborat: tovar, bunda firma o'z tovarini sotuvchi , yetkazib beruvchi va boshqa ishlab chiqarish omillari (yer va mehnat) bozorlarini sotadi, bunda firma talab tushunchasi sifatida ishlaydi;
—rag'batlantirish tadbirkorlarni eng foydali yo'lga sarmoya kiritishga undashdan iborat;
—axborot bozor ishtirokchilariga doimiy o'zgarib turadigan narxlar, foiz stavkalari, birja kotirovkalari orqali talab va taklif, bozor konyukturasi, iqisodiy sikl fazasi, investitsiya muhitihaqida ma' lumot olish imkonini beradi.
Har qanday mamlakatda kapital bozorini rivojlantirishning mumkin bo'lgan variantlari davlat aralashuvi darajasidan kelib chiqqan holda bir qator modellarga qisqartirilishi mumkin. Klassik siyosiy iqtisodiyotda davlatning kapitalning chiqib ketishiga, investitsiya jarayoniga ssuda foizlari miqdoriga hech qanday aloqasi yo'q, chunki bu jarayonlar bozor tomonidan tartibga solinadi.
Keyns modelida kapital bozorini davlat tomonidan tartibga solish talabni rag'batlantirishga qaratilgan.
Moneteristlar va taklif nazariyasi tarafdorlari davlatdan iqtisodiyotning bozor salohiyatini safarbar qilishga, erkin tadbirkorlik tizimini saqlab qolishga qaratilgan harakatlarni talab qiladilar.
Kapital bozorining shakllanishi va rivojlanishi, shuningdek, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish uchun davlatning iqtisodiyotga aralashuvining o'rni haqidagi qarashlarning evolutsiyasini hisobga olgan holda, shuni takidlash kerakki, Galbreit takidlaganidek, yagona qarashlar tizimi bunga qodir emas. Zamonaviy iqtisodiyotning to'liq "to'g'ri" tushuntirishini beradi. Faqatgina turli maktablar va yo'nalishlarda mavjud bo'lgan elementlarning ijobiy sintezi muvaffaqqiyatni ta'minlashga va zamonaviy iqtisodiy tizimning ishlashi haqida tasavvurga ega bo'lishga qodir. Kaputal bozori subyektlari o'rtasida rivojlanadigan iqtisodiy munosabatlar iqtisodiy xatti-harakatlar orqali amalga oshiriladi.
Shuning uchun ishda Rossiya kapital bozorining asosiy sub'ektlari: bozor institutsional investorlari (tijorat banklari, pensiya jamg'armalari, investitsiya kompaniylar va boshqalar), uy xo'jaliklaro, korxonalr va davmatning iqtisodiy xatti harakatlarining xususiyatlarini ajtatib ko'rsatish tavsiya etiladi. Xususan hozirgi bosqichda Rossiyada bozor institutsional investorlarining xatti-harakatlarining o'ziga xos xususiyati shundaki, ular yoqilg'i-energetika kompleksi, metallurgiya va telekommunikatsiyalarga yo'naltirilgan. Ularning ko'pchiligi GIF tarkibiga kiradi va ularning tarkibiga kiruvchi korxonalarga xizmat qiladi.
Ishning yakuniy qismida Rossiyada kapital bozorini davlat tomonidan tartibga solish samaradorligini oshirishning ustuvor yo'nlishlariga to'xtalib o'tish kerak: inflatsiya va foiz stavkasini pasaytirish; aholining jamg'arma muassasalari va tashkilotlardagi omonatlari bo'yicha depozitstavkalarini oshirish; iqtisodiyotning real sektoriga chet el kapitalining kirib kelishini rag'batlantirish va milliy daromad manfaatlarini amalga oshirish bilan bog'liq bo'lgan tarmoqlarda (milliy tabiiy resurslardan foydalanish, radio, televideniya, sun'iy yo'ldosh aloqasi harbiy sanoat kompleksi) faoliyatini cheklash.