Buxoro davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakultet iqtisodiyot kafedrasi

Mundarija
Kirish………………………………………………………………..4-5
1.Narx haqida tushuncha va uning mohiyati…………6-14
2. Korxona marketingida narx siyosatini olib borish va uni to’g’ri baholash…………………………………………15-21
3.Korxonaida narxni shakllantirish jarayonini olib borish……………………………………………………22-25
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Narx konsepsiyasi ko‘rinishidan oddiy bo‘lsada, tahlil etilgan sari murakkablashib boradi. Narx turli shakllarda bo‘lishi va turli usullarda ta’riflanishi mumkin. Narx - bir tomonning ikkinchi tomondan biror bir qiymatga ega narsani olish uchun evaziga beradigan to‘lovdir. Narx - mahsulot va xizmatlar qanchalik foydaliligi va talabga javob berish darajasini baholovchi qiymatdir.
Narx nima? Narx doim ham pul o‘lchovida belgilanmaydi. Masalan, barter jarayonida mahsulot narxi boshqa mahsulot birliklarida ifodalanadi. Narx turli vaziyatlarda turlicha nomga ega bo‘lishi mumkin: moddiy mahsulotlar sotib olishda - narx, ta’lim muassasalarida -kontrakt to‘lovi, biror uskuna yoki turar joydan vaqtincha foydalanishda - ijara, puldan foydalanishda - foiz, mehnat uchun - ish haqqi, noqonuniy xarakatlarda - pora ko‘rinishida bo‘ladi.
Narx borasida qabul qilingan qarorlar iste’molchilarga bevosita ta’sir qilishi mumkin, shuning uchun mahsulotning hayot sikli davomida turli bosqichlar uchun turlicha narx belgilash zaruriyati tug‘iladi. Narx - bir tomonning ikkinchi tomondan biror bir qiymatga ega narsani olish uchun evaziga beradigan to‘lov. Narx - mahsulot va xizmatlar qanchalik foydaliligi va talabga javob berish darajasini baholovchi qiymat. Narx belgilashda bir necha muhim omillarni hisobga olish kerak. Ular: narxga iste’molchilar xatti-harakatining ta’siri, narx bilan xarajatlar o‘rtasidagi munosabat, mahsulot xususiyatlari, raqobat muhiti, huquqiy omillar. Iste’molchilarning xatti-harakati narx belgilash usullari va jarayoniga o‘z ta’sirini o‘tkazmasdan qo‘ymaydi. Bunday ta’sir xarakterini aniqlash uchun ikki xildagi masalalar tahlil etilishi kerak: talab tahlili va elastiklik tahlili. Firma narx belgilashda tayanadigan ko‘rsatkich - xarajatlar. Foyda darajasi xarajatlar ustiga qo‘shiladi. Birinchi navbatda umumiy xarajatlar aniqlanilib, keyin esa mahsulotlar assortimenti bo‘yicha taqsimlaniladi. Ko‘p hollarda xarajatlar subsidiyasi amalga oshiriladi, ya’ni katta xarajatli mahsulotlar boshqa mahsulotlar hisobiga qoplanadi. Avval bozor narxi aniqlanib, xarajatlar unga moslashtirilsa, bu teskari narx belgilash deyiladi. Mahsulotlarning uchta asosiy xususiyatlari narx belgilash vaqtida hisobga olinishi kerak: joylashtirish o‘rni; mahsulot hayot sikli bosqichi; yolg‘iz mahsulot yoki mahsulot liniyasining bir qismi ekanligi. Raqobatchilarning asosiy xizmati ular firma uchun namunaviy narxni belgilab beradilar. Firma ham shunaqa ko‘rsatkichlar asosida o‘z narxini belgilashi mumkin. Narx belgilash faoliyatining qariyb xamma aspektlari huquqiy omillar ta’sirida bo‘ladi. Bunday ta’sir quyidagi sohalarni qamrab oladi: narxni kelishgan holda belgilash, narx diskriminatsiyasi, aldovchi narxlardan foydalanish, qarmoq va og‘dirish, oldingi narxga taqqoslash, qotil narxlar.