Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti iqtisodiy ta

II bob. Dunyoning eng yirik mexmonxona zanjirlari.

2.1. “Marriott International” mehmonxona zanjiri.

AQSh mehmonxona zanjiri “Marriott International” dunyoning eng katta transmilliy kompaniyalaridan biri hisoblanadi. Korporatsiyaning ma’lumotiga ko’ra hamma turistlarning 4 tasidan biri shu mehmonxona zanjirida tunaydi.

1927 yil may oylarida 26 yoshlik Yuta Djon Marriott Vashingtonda o’zining xotini bilan to’qqiz joyli gazakxona ochdi. O’zining bilimdonligi sababli “Buyuk depressiya” yillarida oson o’tib ketishini ta’minladi. 30 yoshining oxirlarida esa u The Shoppe Inc restoran zanjirlari va katering bilan shug’ullanuvchi korxona egasiga aylandi. Djon Marriott o’zining birinchi mehmonxonasi 1957 yilda qurdi. Bu mehmonxona “Twin Bridges Marriott Hmehmonxona” nomli bo’lib Virjiniya shtatining Arlington shahrida qurilgan edi. Djon o’zining biznesini bir xil familiyali qilishni niyat qilgan edi va keyinchalik kompaniya boshqaruvini o’g’liga topshirdi. Kichik Marriott ham bu ishga otasidan qolishmadi. 1964 yil kompaniya “Marriott Corporation” nomiga o’zgartirildi. Korporatsiya mehmonxona va restoran biznessi bilan bog’liq barcha sohalarga e’tibor berishni boshladi. 1977 yilda franshiza orqali milliardlab foyda olishni boshladi. Korporatsiya 80-yillarning oxiriga kelib uchta konsepsiya ishlab chiqib faol ravishda ish yuritdi. Bu kompaniya AQShning uchta sektorida faoliyat yurita boshladi ya’ni to’liq kompleks xizmatli mehmonxonalar (Marriott suites), qimmat bo’lmagan mehmonxonalar (Residence Inn) va qimmat bo’lmagan mmehmonxonalar (Fairfield Inn).

90-chi yillar boshida Marriott Corporation AQSh tashqarisida bir necha o’nlab mehmonxonalari bor edi. Diversifikatsiya prinsipidan kelib chiqib ya’ni (hamma tuxumlarni bir savatda saqlama) maqolidan kelib chiqib, 1993 yilda korporatsiya ikkita kompaniyaga Marriott International (mehmonxonalar va ko’chmas mulk bilan shug’ullanadigan kompaniya) va Host Marriott (Ko’chmas mulk operatsiyalari bilan va oziq – ovqat yetishtirish bolan shug’ullanadigan kompaniya)ga bo’lindi. Bu bilan Marriot International foal ravishda xalqaro bozorga kirib bordi. Hozirgi kunda AQSh va 64 ta davlatda 3400ga yaqin obyekti mavjud bo’lib 150 mingdan¹ ortiq xodimlari ishlaydi. Xonalar soni esa 700 mingga yaqin. 2010 yil 10 nayabrda bildirilgan ma’lumotga qaraganda Marriott International 2015 yilgacha 600 ga yaqin mehmonxonalarni ko’paytirishni ma’lum qilgan.

Marriott International mehmonxonalari bandligi dunyoning boshqa raqobatchichlarining o’rtacha hisobidan 10%ga ortiq. Bu bilan to’g’ri raqobatchilarga qaraganda Marriott International ancha qimmat ta’riflari mavjud. Bu bandlikka va qimmatlikka individual va guruhli mijozlarning ulkan darajada qondirilishi natijasi. Kompaniyaning xonalarini band qilish uchun butundunyo bronlash sistemasidan yoki internetdan foydalanish mumkin. Bu bilan birga “mehmonlarni bilmoq” texnologiyasi qo’llaniladi. Takroriy mehmonlar uchun har chegirmalar berishadi.

2.1 - jadval

Marriott kompaniyasi tarkibiga kiruvchi mehmonxona zanjirlari

Bir mehmonxona zanjiri 14 ta mehmonxona zanjirlarini o’z ichiga oladi. Bu ulkan kompaniyani boshqarish uchun ham katta mahorat kerak bo’ladi. Lekin buncha mehmonxona zanjiriga qaramasdan bronlash tizimi yagonadir. Bu avtomatlashtirilgan tizim bo’lib, u butun dunyodagi bronlashni uddasidan chiqadi.2.2 - jadval

Marriot International kompaniyasining asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlari

Bu jadvalda barcha ko’rsatkichlarning o’sishi ko’rinayapti. Bundan ko’rinadiki Marriott mehmonxona zanjiri inqirozgacha hech shubhasiz rivojlanayotgani ma’lum. Yana bir narsasiga e’tibor qaratish lozimki mehmonxona zanjiri faqat bitta mehmonnavozlik bilan foyda olishga cheklanmasdan birjalarda qatnashishi, ishlab chiqarish, eskirgan barcha asbob – uskuna, jihoz va mebellarni qayta yangilash yoki sotishi va boshqalarni aytish lozimdir. Bu yerda diversifikatsiyaning to’g’ri yo’lga qo’yilganligi va integratsiyaning vertikal va gorizontal hodisasini uchratish mumkin. Albatta bizning mutaxassislar bunday tajribalarni o’rganib, iloji boricha eng tez yo’llar bilan o’zimizda tatbiq etishlari shart.

Zanjir korxona va xonalar fondining o’sish va kamayish dinamikasi

Yuqoridagi jadvalda esa Marriott mehmonxona zanjirI nomi ostida ishlaydigan zanjirlarning ko’rsatkichlaridir.

Marriott Hotels and Suites – guruhi bir yil ichida qariiy 2 baravarga mehmonxonalar sonini ko’paytirishga erishgan, lekin xonalar soniga e’tibor beradigan bo’lsak 4100 taga oshganligi ko’rinib turibdi. Bu kichik mehmonxonalarning ko’payganligini bildiradi.

Keyingi Ritz Carlton mehmonxona zanjirini ko’radigan bo’lsak bu mehmonxona atigi bir yilda bitta mehmonxonaning ko’paytirilganini ko’rishimiz mumkin. Bundan sabab talab yetarlicha emasligi deb o’ylayman.

Renaissaance Hmehmonxonas and Resorts – guruhi ancha yaxshiroq ko’rsatkichga erishgani ko’rinib turibdi. Bir yilda 13 ta mehmonxona ko’paytirgani ma’lum. Xonalar soni esa 4500 ga oshgani ma’lum. O’rtacha olganda har bir ko’paytirilgan mehmonxona 110 xonaliligi ma’lum.

Residents Inn – Bu mehmonxona zanjirI esa mijozlarning talab oshishi natijasida bir yilda 30 ta mehmonxonaga ortgani, xonalar soni esa 3800 taga oshgani ma’lum.

Shunday qilib barcha brenddagi mehmonxonalar o’zlarining faoliyatlarini kenglashtirishga harakat qilganlari ma’lum. Bozorda talabning oshishi bilan taklif ham oshishi turgan gap.

Bitta xonaning bir kundagi o’rtacha narxi, foydasi va bandligi ko’rsatgichlari

Marriott Hmehmonxonas, Resorts and Suites – Bu brend komponiyaning asosiylaridan biri hisoblanib, 1957 yilda sotib olingan birinchi mehmonxona hisoblanadi.

Bu birlashma ichiga kirgan mehmonxonalar (482 ta mehmonxona) kompleks mehmonxona xizmatlarini taklif qilishadi: yuqori darajadagi va xilma – xil xizmatlar, jumladan bir nechta restoranlar, yaxshi jihozlangan sog’lomlashtirish maskanlari, basseynlar, bizness – markazlar, konferens zallar va boshqalar kiradi.

The Ritz-Carlton Hmehmonxona Company –63 ta mehmonxonasi bor. Oliy darajadagi kurortlarni o’zida mujassam etgan.

Renaissance – Bu mehmonxona guruh ish yuzasidan bo’lgan korporativ mehmonlarga xizmat ko’rsatadi. Bu guruh mehmonxonalari dunyoning 60 dan ortiq mamlakatlarida mavjuddir.

New World – Osiyoning – Tinch okeani davlatlarida asosan joylashgan mehmonxona zanjirI bo’lib uning asosiy xizmatlari ishbilarmonlar uchun mo’ljallangan.

Marriott Executive Apartments – Mehmonxonalar xizmatida yangicha yo’nalish hisoblanadi. Bu guruh mehmonxonalar biro y va undan ko’p yashaydigan mehmonxonalar uchun apartament tipidagi mehmonxonalardir. Ko’p yashaydigan mehmonlar uchun o’z uyidek yashash qulayligini taklif etishadi. Hozirgi kunda faqat Vengriya, Gong –Kong va Shanxay shaharlarida uchraydi.

Co urtyard by Marriott – Bu mehmonxona zanjirI cheklangan xizmatlarni ko’rsatadi. Faqat AQSH va Kanada davlatlarida uchraydi. 5oo ga yaqin mehmonxonalari mavjud.

TownePlace suites by Marriott – O’rta darajadagi uzoq muddatga mo’ljallannadigan mehmonxona zanjirI hisoblanadi. Faqat AQSHda uchraydi. Hozirgi kunda 189 ta mehmonxonasi mavjud.

Ramada international –Marriott mehmonxona zanjirbu markani 2004 yil sotib yuboradi.

Fairfield Inn by Marriott – Mmehmonxonalar zanjiri. Butun dunyo bo’ylab 570 dan ortiq mmehmonxonalari tarqalgan. Arzon narxdagi mmehmonxonalardir.

Sp ringHill Suites by Marriott – Xizmat o’rta darajadan ortiqroq. Bu mehmonxona zanjirI ayollar va oilalar orasida juda mashhur. Oddiy mehmonxonalar xonalaridan 25% ga ortiqroqdir. Dunyo bo’ylab 153 mehmonxonasi tarqalgan.

Marriott Vacation Club International – Dam olish bo’yicha eng katta mehmonxona zanjirI hisoblanadi. 55 ta kurortlar o’z ichiga oladi.

Marriot Conference Centers –20 dan ortiq konferens – zallari mavjud.