Buxoro Davlat Universiteti Fizika-Matematika fakulteti 1-kurs Fizika (yo’nalishlar bo’yicha) magistri Abidov Hikmatning Magnitooptika fanidan bajargan taqdimoti

Magnit induksiya o‘zgarishlarining magnitlovchi maydon kuchlanganligini o‘zgarishlaridan bunday orqada qolish hodisasi magnit gisterezisi deb, berk egri chiziq esa gisterezis sirtmog‘i deb ataladi (1-rasm). Gisterezis sirtmog‘ining yuzi katta bo‘lgan ferromagnetik qattiq (magnit jihatdan) ferromagnetik deyiladi. Ular turli xil maqsadlarda ishlatiladigan o‘zgarmas magnitlar yasash uchun mo‘ljallangan bo‘ladilar (2a- rasm). Gisterezis sirtmog‘ining yuzi kichik bo‘lganlari esa yumshoq ferromagnetiklar deyiladi. Bunday materiallar o‘zgarmas va o‘zgaruvchan magnit oqimlarining magnit o‘tkazuvchisi sifatida ishlatiladi. (2b- rasm)

Ferromagnetiklarning muxim xususiyatlaridan biri aniq temperaturada magnit xossalarining yo‘qotishidir. Agar ferromagnetik temperaturasini orttirsak, u holda molekulalar xaotik harakati kuchayishi tufayli domenlar sochilib ketadi va ferromagnetik o‘zining dastlabki magnit xossalarini yo‘qotib, paramagnetikka aylanadi va temperaturaning bundan keyingi ortib borishida u paramagnetik bo‘lib qoladi. Ferromagnetikning paramagnetikka aylanishi har bir modda uchun muayyan temperaturada sodir bo‘ladi, bu temperatura Kyuri nuqtasi deyiladi. Masalan, temir uchun Kyuri nuqtasi = 770o S, kobalt uchun =1140o S Tashqi magnit maydon Bo induksiyasi va ichki magnit maydon induksiyasi orasidagi bog‘lanish: (6) bu yerda - moddaning magnit qabul qiluvchanligi.

3. Antiferromagnetizm haqida tushuncha. 20. FERRITLAR Ferritlar (lotincha “ferrum” - temir) Fe2O3 ning asosli oksidlar bilan hosil qilgan birikmalari hisoblnadi.Ko’pgina ferritlar yuqori magnitlanuvchanlik, yarimo’tkazgichlik yoki dielektrik xossalarga ega. Ferritlar tarkibiga kislorod anionlari O2- va ular orasida kislorod anionlari radiusidan kichik radiusga ega temir Fe3+ hamda Mk+ ioni joylashgan bo’ladi. Mk+ ioni turli valentlik va turli radiusli bo’lishi mumkin. Kation va anion orasidagi orsidagi Kulon (elektrostatik) ta’sir natijasida ma’lum bir tuzilishga ega bo’lgan kristal panjara hosil qiladi va bunda kationlar turli xil burchaklarda joylashishi mumkin. Fe3+ va Mk+ kationlarining tartubli joylashishi natijasida ferritlar ferrimagnetizmgahamda unga xos yuqori magnitlanuvchanlik va Kyuri nuqtasiga ega bo’ladi.