Buxoro davlat Universiteti F

Buxoro davlat Universiteti

Filologiya va tillarni o’qitish:

O’zbek tili fakultetining

9-3 guruh talabasi

HAMROYEVA NILUFARNING

SHARQ MUMTOZ POETIKASI

FANIDAN BAJARGAN

MUSTAQIL ISHI.

Mustaqil ishning mavzusi:

Aruz she’r tizimi

Reja:

1. 
   ARUZ SHE’R TIZIMINING O’ZIGA XOS JIHATLARI.
   
2. 
   ARUZ SHE’R TIZIMINING JAHON SHE’RIYATIDA TUTGAN O’RNI.
   
3. 
   ALISHER NAVOIY IJODIDA ARUZSHUNOSLIK FAOLIYATI.
   

ARUZ SO’ZI ARABCHA BO’LIB , CHODIRNI USHLAB TURISH UCHUN O’RTAGA QO’YILADIGAN YOG’OCH DEGAN MA’NONI BILDIRADI. ARUZ VAZNI ARAB SHE’RIYATIDA VII ASRDAN, FORSIY ADABIYOTDA IX ASRDAYOQ, TUKIY ADABIYOTDA XI ASRDAN QO’LANILA BOSHLANIDA. VAZN HAR BIR XALQ YOZMA SHE’RIYATIGA KIRIB KELAR EKAN, SHU XALQNING TIL IMKONIYATLARIGA KO’RA TAKOMILLASHDI, O’ZIGA XOSLIK HOSIL QILDI. OQIBAT ARAB ARUZI, FORS ARUZI, TURKIY ARUZ KABI TUSHUNCHALAR PAYDO BO’LDI. ADABIYOTSHUNOSLIKDA NUTQNING MA’LUM TARZDA QOLIPGA, O’LCHAMGA SOLINISHI VAZN YOKI SHE’RIY TIZIM DEYILADI. SHE’R TIZIMLARI MANA SHU QOLIPGA SOLINGAN NUTQQA NIMANING ASOS QILIB OLINISHIGA KO’RA BIR-BIRIDAN FARQ QILADI. O’ZBEK SHE’R TIZIMLARI O’ZIGA XOS BO’LIB, OLIMLARNING TADQIQOTLARIDA O’ZBEK SHE’RIYATI 5 TA SHE’R TIZIMI ASOSIDA YARATILGANLIGI TA’KIDLANADI. SHULARDAN BARMOQ VA ARUZ TIZIMLARI O’ZBEK SHE’R TUZILISHINING ASOSINI TASHKIL QILADI. ARUZ (AR. ARZ QILMOQ; USTUN) DEGANDA, SHARQ XALQLARI ADABIYOTIDA KENG QO’LLANILGAN MURAKKAB VAZNLAR TIZIMI TUSHUNILADI . BU TIZIM SHE’R MISRALARIDA QISQA VA CHOZIQ BO’G’INLARNING MA’LUM TARTIBDA GURUHLANIB TAKRORLANISHIGA, YA’NI MISRADAGI HIJOLAR MIQDOR VA SIFATIGA, OCHIQ-YOPIQLIGIGA ASOS LANADI ARUZ SHE’R TIZIMI XI ASRDAN, YA’NI YUSUF XOS HOJIB IJODIDAN BOSHLAB TURKIY ADABIYOTDA KENG QO’LLANILA BOSHLANGAN. BU SHE’RIY TIZIM ASOSCHISI XALIL IBN AHMAD (719-791) BO’LIB, ARUZ ATAMSI HAM U YASHAGAN JOY YAQINIDAGI VODIY NOMIDAN OLINGAN.ARUZNI O’RGANADIGAN FAN – ILMI ARUZ, YA’NI ARUZSHUNOSLIK DASLAB, TABIIYKI, ARAB ADABIYOTSHUNOSLIGIDA BOSHLANGAN. ILK TADQIQOT XALIL IBN AHMAD QALAMIGA MANSUB BO’LIB, AL-ARUZ DEYILADI. KEYINCHALIK IBN USMON MAZINIY, IMOM AHMAD IBN ABDURABBIH , IBN AL-XATIB AT-TABRIZIY KABI ARAB OLIMLARI aruz vazni bilan bog’liq NAZARIY masalalar yoritilgan tadqiqotlar yaratdilar. Fors

-TOJIKLARDA ILMI ARUZ X ASRDA MAVLONO YUSUFB NISHOBURIY TADQIQOTI BILAN BOSHLANDI.KEYINROQ BU FAN RASHIDDIN VATVOTNING HADOYIQ US- SEHR (XIII ASR ), SHAMS QAYSNUNG AL-MO’JAM FI ME’YOR ASH’OR AL-AJAM (XIII ASR), NASRIDDIN TUSIYNING ME’YOR UL- ASH ’OR, SALMON SAVJIYNING QASIDATUN MANUOT